Әлеуметтік маңызы бар тауарларды субсидиялау

Қалалық мәслихатта Владислав Сергеевтің төрағалығымен бюджет, экономика, өнеркәсіп және кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның отырысы өтті.

Тұрақты комиссияның отырысын аша отырып, комиссия төрағасы Владислав Сергеев әлеуметтік маңызы бар тауарларды субсидиялау туралы мәселе бірнеше рет қаралғанын атап өтті.

Мәселе бойынша бірінші болып «Нұр-Сұлтан қаласының Инвестициялар және кәсіпкерлікті дамыту басқармасы» ММ басшысы Ержан Балтаев сөз сөйледі. Ол басқарманың әлеуметтік маңызы бар тауарлардың бағасын ұстап тұру үшін қабылдап жатқан шаралары туралы баяндады. Тұтастай алғанда, тауарларға қажеттілік елдің ішкі резервтері есебінен қамтамасыз етіледі, алайда импорт есебінен қамтамасыз етілетіндер да бар, мысалы сүт өнімдері, қант. ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі елді барлық қажетті өнімдермен қамтамасыз ету жөніндегі 2025 жылға дейінгі жоспарды әзірледі, қантты қоспағанда, оған қажеттілікті 80% - ға дейін қамтамасыз ету көзделіп отыр. Статистикаға сәйкес, бағаның ең көп өсуі көкөніс өнімдеріне, пиязға, картопқа, сәбізге қатысты орын алып отыр, сонымен қатар бакалея өнімдеріне, әсіресе қантқа (50%-дан астам) өсім байқалады. Геосаяси жағдай логистикалық тізбектердің үзілуіне әсер етті, бұл бүкіл әлемде бағаның өсуіне ықпал етіп отыр. Сыртқы факторлардың әсерін жеңілдету үшін басқарма кәсіпкерлік субъектілеріне несие беруді жүзеге асыруда.

Халықты әлеуметтік маңызы бар тауарлармен қамтамасыз етуге жүйелі тәсілдемемен келу мақсатында басқарма стратегия әзірледі. Несие беру тәжірибесі бұл механизмнің әлсіз және күшті жақтарын анықтады. Бағаның өсуін ескере отырып, форвардтық келісімшарттар алдын ала жасалады. Алайда, қазір тауарлар халықтың барлығына қолжетімді, нәтижесінде ХӘОТ санатының қажеттілігі толық қанағаттандырылмай отыр. Жақында жоба Магнум желісінде жүзеге асырылады, онда тауарлар ХӘОТ санаты үшін картамен беріледі. Шамамен 168 мың адамның тізімі бар, карта арқылы тұрақтандыру қорынан өнім сатып алуға ХӘОТ санатындағы адамдар ғана қол жеткізе алатын болады.

«Astana» ӘКК АҚ төрағасы Еркеғали Әлімқұлов депутаттарға ағымдағы жылдың қаңтар-шілде айларында пияз, қарақұмық жармасы, қант, сәбіз бағаларының өсуі 19,3% - ды құрағанын хабарлады. Әлеуметтік маңызы бар тауарлардың бағасын тұрақтандыру үшін бірқатар шаралар жүргізілуде, 31 қарыз шеңберінде ақшалай қаражат бөлінді. Қазіргі уақытта ӘКК жергілікті бюджеттен қосымша қаржыландыруға негіздеме әзірлеуде. Сауда сөрелерінде тауарлардың жоқтығына әрекет ету тәртібінде жалпы сомасы 3 млн. теңгеге айыппұл салынды. Сауда орталықтарында ХӘОТ санатына арналған тауарлардың атауы мен бағалары көрсетілген тақтайшалардың болмауы бойынша ескертулер жойылды. ӘКК тұрғындар үшін «Elorda Kartasy» бірыңғай картасын енгізуді ұсынады, қазіргі уақытта  ХӘОТ санаты үшін көлік картасы бар, енді қаржыландыруды қамтамасыз ету қажет және бірыңғай электрондық карта жасау жөніндегі оператор қажет. Екінші нұсқа - айналым тетігі шеңберінде әлеуметтік маңызы бар тауарлардың барлық атауларына ХӘОТ санаты үшін 15% мөлшерінде жеңілдік беру бойынша сауда желілерімен шарт жасасу, ол үшін қолданыстағы Үлгілік қағидаларға өзгерістер енгізу қажет. Әлімқұлов қоғамда әкімдік бағаны тұрақтандыру бойынша жұмыс жүргізіп жатыр, бірақ кейбір жеткізушілердің сөз байласуынан тауарлар бағасы бірнеше есе көтеріліп отыр деген пікір бар екенін айтты. Осыған байланысты ол келесі жолы мәслихат отырысына монополияға қарсы органның өкілдерін шақыруды ұсынды, олар алыпсатарлықпен және бағалық сөз байласу фактілерімен күресуге міндетті.

Депутат Ерлан Дәкенов кейбір сауда орталықтарында қажетті ақпараттың А4 парағында орналастырылғандығы туралы ескерту жасады, олар тиісті емес жерде орналасқан, көрінуі және оқылуы қиын.

Депутат Сергеев ақпарат орналастыру мәселесінің соншалықты қиын емес екенін айтты. Депутат таңертең Бөгембай даңғылындағы Аян, Смолл сауда орталықтарында болды, ешқайсысында тақтайшалар жоқ. 1 қыркүйекке дейін бұл мәселені жабу қажет, нақтылауда полиграфиялық жұмыстарға қажетті соманы қарастыру керек.

Депутат Азамат Айтхожин әлеуметтік маңызы бар тауарларды субсидиялау мәселелерін ақпараттық сүйемелдеу нашар жүргізіліп жатқанына наразылық білдірді, әрбір мемлекеттік органда баспасөз қызметі бар, оларға ақша бөлінеді. Мысалы, бір кездері Железнодорожный тұрғын алабының тұрғындарымен кездесу барысында депутаттар тұрғындар емхананың, тірек пунктінің қайда екенін білмейтінін анықтады, ақпараттық жұмысқа барлық күш-жігерді бағыттау керек. Бұл ретте барлық қолжетімді тетіктерді пайдалану маңызды - радио, телеарналар, әлеуметтік желілер, мемлекеттік органдардың интернет-ресурстары және т.б. Барлық ресурстар халықпен ақпараттық жұмысқа бағытталуы тиіс, бүгінгі таңда бұл ең маңызды басымдық. Amanat партиясы мониторингтік топтың құрамында сауда желілерін аралауды жоспарлап отыр. Сондай-ақ, депутат делдалдармен күресу мәселесін көтерді, олармен күресу механизмі бар ма?

Депутат Сергеев әріптесін қолдап, жақында ӘКК сайтына кіргенін, баға бойынша ақпарат екі күн бұрын жарияланғанын, тек 6 қаралым болғанын айтты. Мұндай ақпараттық жұмыс оң нәтиже бере алмайды. Жұмысты мониторингтік топтар арқылы жүргізу қажет, олардың қызметіне Тұтынушылардың құқықтарын қорғау қауымдастығын және басқа да қоғамдық ұйымдарды тартуға болады.

Депутат Разбекова-Төлеуханова ХӘОТ санатындағы 168 мың өкілге арналған әлеуметтік карта құру туралы ұсынысты қолдады, бірақ мұны шұғыл түрде жасау керек, сондай-ақ цифрландыру басқармасы тұлғасында операторды анықтау қажет, халықпен кездесу барысында жұмыс туралы хабардар ету мүмкіндігі болады. Әлеуметтік карта құру үшін бірқатар мүдделі басқармалардың ұжымдық жұмысы қажет, сонымен қатар ол ақпараттық жұмыстың жоспарын ұсынуды сұрады. 15% жеңілдік туралы ақпарат бойынша нақтылу қажет, ол қаншалықты орынды, оның негіздемесі қандай. Депутат осы ақпаратты жазбаша түрде беруді сұрады, оған сүйене отырып, депутаттар кездесу барысында халыққа мәлімет бере алады. Сонымен қатар, депутат нормативтік актілерге өзгерістер енгізуге қанша уақыт (1,2,6 ай) кететіні туралы мәселені нақтылауды сұрады.

Балтаев 15% жеңілдік ұсынысы әлі талқыланып жатқанын, өзгерістер болуы мүмкін екенін түсіндірді. Мәселенің барлық қыр-сыры депутаттарға жазбаша түрде ұсынылатын болады. Тұрақтандыру қоры Бағаны тұрақтандыру тетіктерін іске асыру қағидаларын басшылыққа алады, елордалық Қордың қыркүйек айының соңына дейін өз Қағидаларына өзгерістер енгізуге мүмкіндігі бар.

Депутат Разбекова-Төлеуханова карта жасау мерзімін хаттамаға тамыз айының соңына белгілеуді енгізуді ұсынды, Қағидаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажет және мәслихат депутаттарына одан әрі талқылау үшін ұсыну қажеттілігін айтты. Жұмысты жедел жүргізу керек, және де депутаттарда ақпараттық жұмыс бойынша сұрақтар бар, жұмыс жоспары ұсынылмады.

Депутат Бауыржан Жанқонақов баяндамашылардың ұсыныстары оған ұнағанын, бірақ тереңірек қарап, баға белгілеуден бастау керек екенін, сұраныс ұсыныс тудыратынын атап өтті. Жүйелік негізде мониторинг қажет, қазір қантқа сұраныс жоғары, баға өсуде, сондықтан жеткізушілерге өнімді жеткізу үшін алдын-ала жағдай жасау қажет. Тек сауда желілеріне ғана емес, өндіріске қаражат салу қажет. Егін жинау маусымы басталады, осы кезеңде мысалы, картопты жақсы бағамен алуға болады. Депутат қаражатты ауыл шаруашылығы өндірушілерін субсидиялауға бөлуді ұсынды.

Депутат Алмат Жүнісов ХӘОТ санаты өкілдерінің санына, 1 млн. аса адам үшін 19 тауар позициясына қатысты сұрақ қойды. Депутаттарға ХӘОТ санаты бойынша мәселені шешу үшін карталар, оларды енгізу мерзімдері қажет. ХӘОТ санаты өкілдерінің санына (168 мың адам) сүйене отырып, келесі жылдың бюджетін қалыптастыру қажет.

Депутат Сергеев цифрландыру басқармасына АТК картасы аясында жұмыс істеу жөнінде ұсыныс білдірді, механизмді 1 қыркүйекке дейін пысықтау қажет. Одан әрі қыркүйек айының басында мүдделі органдар одан әрі қарай жылжитын бағытты талқылап, қазанда жылдық бюджетті қарау кезіне үлгеру үшін әкімшіні анықтау қажет.

Депутаттар әлеуметтік маңызы бар тауарларды субсидиялау мәселесі өте маңызды мәселе және басқарма бұл мәселемен бірінші кезекте айналысуы керек деген пікірге келді.

Депутат Сергеев негізгі мәселелер белгіленгенін атап өтті, жұмысты екі кезеңге бөлуді ұсынды, Магнумның ішкі жеңілдік картасы бар, оған ХӘОТ санаттарының тізімдерін енгізу қажет, ал стратегиялық болашақта АТК картасы бойынша жұмыс істеу керек. Өндірушілерді қолдау маңызды, қолдау механизмін пысықтау қажет, сонда көтерме-тарату орталығын салуға қатысты мәселелер болмайды. Мониторингке Қоғамдық кеңес мүшелерін, депутаттарды, азаматтық қоғамды тарту керек. 1 қыркүйекке дейін ақпараттық жұмыстың жоспары ұсынылсын.