Елордада жануарларды ұстаудың проблемалық мәселелері

Қалалық мәслихатта Батыр Котыревтың төрағалығымен құрылыс, экология, көлік, сауда және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның «Нұр-Сұлтан қаласында қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулауды және жоюды ұйымдастыру бойынша жергілікті атқарушы органның жүргізіп жатқан жұмысы» мәселесі бойынша отырысы өтті.

Тұрақты комиссия төрағасы депутаттар тобы отырысқа дайындық шеңберінде «Астана Ветсервис» ШЖҚ МКК-да (уақытша ұстау изоляторы) болғанын хабарлады.

Отырыс тақырыбы бойынша «Нұр-Сұлтан қаласының Қалалық орта сапасы және бақылау басқармасы» ММ басшысының м.а. Ерік Қанафин баяндама жасады. Басшының м.а. депутаттарға Басқарма елордада қаңғыбас жануарларды реттеу мақсатында жануарларды аулауды, ұстауды және жоюды ұйымдастырумен айналысатынын хабарлады.

Қала бойынша иттер мен мысықтарды аулаумен «Астана Ветсервис» ШЖҚ МКК төрт бригадасы айналысады. Жыл басынан қазіргі уақытқа дейін жүйелі аралау қорытындысы бойынша, сондай-ақ тұрғындардың тікелей немесе IKomek 109 қызметі арқылы шағымдары бойынша 4326 панасыз жануар ұсталды. Қаңғыбас иттер мен мысықтарды аулаудың бекітілген қағидалары шеңберінде барлық ауланған жануарлар уақытша ұстау изоляторына жеткізіледі, ол жерде чиптеу, құтырмаға қарсы егу жүргізіледі. Изоляторда жануарлар 60 күн бойы болады, иелерінің келуі күтіледі. Содан кейін жануарлар қорғау ұйымдарының питомниктеріне жіберіледі, онда олар иелеріне немесе жануарларды алғысы келетін адамдарға тапсырылады. СЭС қолдауымен тұрғындарда иттердің қауып алуынан туындайтын аурулардың алдын алу үшін, 237 жануар ветеринарлық клиникаға жіберілді.

Бүгінгі таңда Изолятор аумағында 3 мыңнан астам жануар ұсталуда, бұл рұқсат етілген нормадан 6 есе көп. Мәселені шешу үшін әкімдік Баршын көшесі бойындағы жұмыс істеп тұрған питомник ауданында мамандандырылған ХҚКО жанынан қосымша жер учаскесін бөлді. Учаскеде сыйымдылығы 3 мыңға дейін жануарға арналған модульдік ангар салынуда. Аса қауіпті аурулардың алдын алу үшін профилактикалық іс-шаралар жүргізіледі. Изолятор қызметкерлеріне құтырма ауруына қарсы іс-шаралар өтеусіз негізде жүзеге асырылады. Қаңғыбас мысықтар мен иттердің санын реттеу мақсатында жануарларды 60 тәулік бойы зарарсыздандыру және кастрациялау жүргізіледі. Жануарларды серуендетуге, аулауға, ұстауға қатысты тармақтар бар ҚР аумағында қолданылатын Үлгілік қағидалар негізінде Жергілікті қағидалар әзірленді, олар қазіргі уақытта ұсынымдар үшін Қоғамдық кеңестің қарауында жатыр, осы жұмыстың қорытындылары бойынша Қағидалар мәслихатқа қарауға жіберілетін болады.

Мәслихат хатшысы Ерлан Каналимовтың пікірінше, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің ветеринарлық инспекциясымен бірге мысықтар мен иттерді ғана емес, барлық үй жануарларын ұстау қағидаларын қайта қараудың уақыты келді. Бұрын қабылданған Қағидаларға сәйкес үй жануарларын арнайы ғимараттарда ғана ұстау керек. Жауапсыз үй жануарлары иелерінің кесірінен көптеген апаттар орын алады, иесіз үй жануарларының кесірінен адамдардың өлімі болып жатады. Өткен жылы тұрақты комиссия отырысында депутаттар Басқармаға Қағида талаптарына жануарлар иелерінің жауапкершілігін қатаңдату бойынша өзгерістер енгізуді ұсынған.

Бұл факт мемлекеттік органдардың әрекетсіздігін, жануарлар иелерінің жауапсыздығын көрсетеді. Чиптеу жүргізілмейді. Қалада мысық пен ит ұстайтын қанша тұрғын бар екенін ешкім білмейді, жануарларды ұстау картасы жоқ. 2018 жылы қала бойынша иттерді серуендетуге арналған жеке алаңдар салына бастады. Алайда, қазір барлық жерде иттер аулаға жіберіледі, олар адамдарға қауіп төндіреді. Тұрғындар иттерін саябақтар мен скверлерде серуендетеді, бірақ арттарын тазаламайды. Бұл ветеринарлық қызмет пен ветинспекцияның бірлескен жұмысы. Аудандар үйлердің аумақтарын абаттандырумен айналысады, онда иттерді серуендету үшін бөлек қоршалған алаңдар салынуы қажет, иелері үй жануарларын серуендеткеннен кейін арттарынан тазалап отыруы керек. Каналимов бірде-бір ұйым өзінің жанында жануарларға арналған питомниктің орналасуын қаламайтынын әкімдіктегі жұмыс тәжірибесінен білетінін айтты. Ол бұдан бұрын талқыланған питомник құрылысы жайлы сұрады.

Астана Ветсервис басшысы Асқар Әуелбек мысықтар мен иттерге арналған питомник заңды түрде 2019 жылы ашылғанын, алайда іс жүзінде 150 жануар 2020 жылы қоныстандырылғанын, өйткені құрылыстың сапасы нашар болғанын айтты.

Мәслихат хатшысы питомникті кім салғанына қатысты сұрақ қойды. Тапсырыс беруші құрылыс сапасына қатысты талаптар қойды ма, кепілдік мерзімі қолданыста ма, әлде аяқталды ма. Басқарма сол кездері құрылыстың сапасын бақылауы керек еді, өйткені объект жақында пайдалануға берілді, сондықтан питомникті жөндеу үшін қосымша қаржыландыруға өтінімдер қолдау таппайды. Каналимов осы объект бойынша егжей-тегжейлі ақпарат беруді сұрады, мердігер кім, кепілдік мерзімі қашан өтті және т.б.

Сондай-ақ, мәслихат хатшысы жасыл белдеуде адамдар мен жануарларға қауіп төндіретін жабайы қаңғыбас иттер тобының пайда болғанына қатысушылардың назарын аударды. Жасыл белдеу аумағы бойында велосипед жолдары төселген, онда тек ересектер ғана емес, балалар да жүреді. Жасыл белдеуде қояндар, қырғауылдар, еліктер пайда болды, үй жануарлары да жайылып жүреді. Белдеумен шекаралас көптеген фермерлік шаруашылықтар жұмыс істейді. Осы бағытта Ақмола облысымен бірге ветеринарлық инспекциямен бірлескен жұмыс жоспарын әзірлеу қажет. Каналимов қанша мысық пен ит бар екені туралы ақпараттың Басқармада бар-жоғын сұрады. Грузияда, басқа елдерде реттелмеген көбеюді болдырмау үшін жануарларды толығымен ұрықсыздандыру жүзеге асырылады.

Каналимов мемлекеттік орган мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың қатысушы өкілдеріне қолданыстағы біріздендірілген Қағидаларға өзгерістер енгізу мәселелерімен айналысуды ұсынды, өйткені елорданың ерекшелігі өзгерістер енгізуді талап етеді. Депутаттар орталық атқарушы органдармен келісу рәсіміне жәрдемдеседі. 5 мың қаңғыбас иттің болуы өте алаңдатарлық жағдай. Бір жылда 1700 ит қабу жағдайының болуы, бұл нонсенс, сонда айына 130 жағдайдан болып тұр. Бүгінгі таңда итті аулаған сәттен бастап әрі қарайғы іс-қимылдың нақты тәртібі жоқ, әлемдік тәжірибені ескере отырып, алдын-ала таныстырылыммен, өзгерістер енгізу қажет.

Тұрақты комиссияның төрағасы Батыр Котырев мамандандырылған қызметтің кадрлық құрамына қатысты сұрақ қойды, арнайы білімі бар мамандар бар ма, кинологтар бар ма? Котырев мемлекеттік орган мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың мәселені шешу бойынша жүйелі тәсілі жоқ екенін атап өтті. Бір жұп жануар қала жағдайында орта есеппен 6-7 жыл өмір сүретіні және 70 мыңға дейін ұрпақ бере алатындығы белгілі. Бүгінгі таңда ұйымдар салдармен күресуде және проблеманың ауқымын түсінбей отыр.

Қанша тұрғын тіркелген, олардың қаншасында тіркелген үй жануарлары бар. Бүкіл әлемде, егер адам жануар асырауға шешім қабылдаса, жануар үшін жауапкершілік оған жүктеледі. Жануарлардың иелерін тіркеуді ресімдеу мәселесі шұғыл түрде шешілуі керек және бұл ветеринарлық қызметтің құзыретіне кіреді. Иттерден зардап шеккен мыңдаған адамдар үшін жануарлардың иелері жауап беруі керек, көп адамдар иттерді табысқа байланысты ұстайды, яғни, ондай қызметтері лицензиялануы керек. Қазір олар тіркелмеген, табыс салығын төлемейді. Сонымен қатар, ұсталатын жануарлар саны тұрғын үйдің шаршы метріне қатысты нормадан асатын жағдайлар бар, өйткені мемлекеттік орган бұл тармақты Қағидаға енгізбеген. Баспанаға түскен жануарларды ұрықсыздандыру - бұл бюджет ақшасының тиімсіз жұмсалуы. Басқарма және ведомстволық бағынысты ұйымдар пайдаланбай отырған белгілі құралдар бар ғой.

Астана ветсервис басшысы барлық құралдар ағымдағы жылдың 2 наурызында күшіне енген ҚР жаңа Заңының қабылдануына байланысты ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінде өткен кеңесте талқыланғанын хабарлады. Көшедегі иесіз жануарлардың санын азайту үшін заңнамалық деңгейде жануарларға салықты бекіту ұсынылды, ұрықсыздандыру жануар иесінің есебінен жүргізілуі керек, жануарларды тіркеу үшін бірыңғай база құру керек. Бірде-бір ұсыныс қолдау таппады.

Тұрақты комиссия төрағасы Астана Ветсервис басшысына осы мәселелер туралы үнемі мәлімдей отырып, олар бойынша өз ұстанымын нақты білдіру керектігін айтты. Сайтта мұндай ақпарат жоқ, бұл мәселені талқылау керек. Бүгінгі таңда қаңғыбас иттер тобы үлкен қауіп төндіреді.

Отырысты қорытындылай келе Котырев мемлекеттік орган мен ведомстволық бағынысты ұйымның жұмысын күшейту қажеттігін атап өтті.