Тұрмыстық-коммуналдық шаруашылық және бюджет мәселелері бойынша бірлескен отырыс

Қалалық мәслихатта Владислав Сергеевтің төрағалығымен құрылыс, экология, көлік, сауда және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, сондай-ақ бюджет, экономика, өнеркәсіп және кәсіпкерлік мәселелері бойынша тұрақты комиссиялардың қала бюджетінің 2021 жылғы атқарылуы туралы есепті талқылау жөніндегі бірлескен отырысы өтті.

«Нұр-Сұлтан қаласының Қаржы басқармасы» ММ басшысы Әліби Жұмаев бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бөлінісінде кірістер бойынша бюджеттің атқарылу және шығыстар бойынша орындалу динамикасы туралы баяндады. 13 әкімшінің ішінде ең көп игерілмеу екі әкімші бойынша байқалады. Құрылыс басқармасы 11 млрд. теңгеден астам қаражатты игермеген, оның ішінде РБ-тен нысаналы трансферттер мен ЖБ-дан қаражат игерілмеген. Отын-энергетика кешені және коммуналдық шаруашылық басқармасы (ОЭКБ) 7 млрд. теңгеден астам қаражатты, оның ішінде РБ және ЖБ қаражатын игермеген.

«Нұр-Сұлтан қаласы бойынша Тексеру комиссиясы» ММ басшысы Иманжүсіп Ақпомбаев 2021 жылға арналған бюджеттің атқарылуы туралы ақпарат берді.

Оң экономикалық өсу аясында инфляцияның, корпоративтік табыс салығы бойынша бересінің өсуі байқалады.

Бюджеттің шығыс бөлігінің орындалуы 97,2% деңгейінде қамтамасыз етілген, орындалмағаны - 25 млрд. теңге. 2021 жылы бюджет профицитпен орындалды. Жыл ішінде РБ-тен трансферттер 2021 жылдың тамызына дейін түсті, олар жылдың соңына қарай азайды, өйткені оның бір бөлігі РБ-ке қайтарылды, бұл РБ-тен түсетін қаражаттың тиімсіз пайдаланылғанын көрсетеді.

Елорданың даму бюджеті 183,1 млрд. теңгені құрады, 18,8 млрд. теңге игерілмеген. Игерілмеудің басым бөлігі Құрылыс басқармасы мен ОЭКБ-на тиесілі.

Тиісті жоспарлаудың болмауына байланысты инвестициялық жобалардың бекітілген тізіміне көптеген өзгерістер мен толықтырулар енгізу тәжірибесі қолданылады. Мәселен, 2021 жылы тізбеден 70 инвестициялық жоба алынып тасталды және қосымша 223 жоба енгізілді.

Орындау сапасына дебиторлық берешек әсер етті, 83,1% өткен жылдардың берешегін құрайды. Ең көп қарыз Құрылыс басқармасына, ОЭКБ және Көлік және жол-көлік инфрақұрылымын дамыту басқармасына тиесілі. Бюджеттік бағдарламалардың жекелеген әкімшілерінің сотқа талап-арыз бермегені, жүкқұжаттардың, түбіртектер мен өзге де құжаттардың болмауы, талап-арыз жұмысының әлсіздігі, сондай-ақ сот орындаушыларының сот шешімдерін нашар орындауы салдарынан өткен жылдар берешегінің бір бөлігін қайтармау тәуекелі бар. Ең көп кредиторлық берешек те құрылыс басқармасы мен көлік басқармасына тиесілі.

Жергілікті атқару органдары (ЖАО) борышының динамикасы әзірге қауіпсіз шектерде, бірақ үш жылдық кезеңдегі борыштың өсуі алаңдаушылық туғызады, өйткені нәтижесінде елорда бюджетіне түсетін жүктеме артуы мүмкін. Екі жыл бойы жергілікті бюджеттің шоғырландырылған қаржылық есептілігіне аудит жүргізіліп келеді. Нәтижесінде мәселе анықталды, сапалы және толық ақпараттың болмауы сапасыз жоспарлауға әкелген. Мәселен, көлік басқармасы жыл сайын субсидиялар сомасын тасымалдаушыларға толық көлемде аудармайды, бұл автопарктер алдында кредиторлық берешектің пайда болуына әкеп соғады. 

«Нұр-Сұлтан қаласының Экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы» ММ басшысының орынбасары Алмат Сейітқұлов 2021 жылы білім басқармасы балаларды сапалы мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтуды қамтамасыз ету бойынша айтарлықтай жұмыс атқарғанын хабарлады. Тұрғын үй кешендерінің бірінші қабаттарында қадамдық қолжетімділік қағидаты бойынша балабақшалар орналастырылуда. 15 мектеп пайдалануға берілді, колледждерде оқуға мемлекеттік тапсырыс көлемі ұлғайды.

Сондай-ақ, Сейітқұлов елордада тұрғынға шаққанда ең жоғары көрсеткіш 34,6 шаршы метрді құрайтынын, алайда демографиялық өсу мен урбанизацияның жоғары деңгейіне байланысты оған қол жеткізілмегенін атап өтті. 2021 жылы «Елорда құрылыс компаниясы» ЖШС үлестік құрылыстың 11 проблемалық нысанын пайдалануға берді.

Тұрақты комиссияның төрағасы Владислав Сергеев өткен жылмен салыстырғанда мемлекеттік органдар мен ведомстволық бағынысты ұйымдар тарапынан қаржылық тәртіптің бұзылмауының оң динамикасына қарамастан, жұмысты жалғастыру керек екенін атап өтті. Сергеев тексеру комиссиясымен өзара іс-қимылдың күшеюін атап өтті және болашақта тексеру комиссиясы бюджет жобасын қарау кезінде тәуекелдерге алдын ала бағалау жүргізетініне үміт білдірді. Қызметтің бұл бағыты НҚА-мен регламенттелмеген, бірақ бастапқы кезеңде мұндай қызметтен үлкен пайда болар еді. Нәтижесінде мұндай үлкен сомалардың игерілмей қалуына жол берілмес еді. Талап-арыз жұмысына байланысты көптеген мәселелер бар. Ол аталған мәселе бойынша жеке отырыс өткізуді ұсынды.

Дебиторлық берешек мәселесіне қатысты Ақпомбаев өткен жылдардағы қарыз үлкен алаңдаушылық тудыратынын айтты. Әкімшілер соманы өндіріп алуға талап қоймайды. 2017 жылдан бастап талап-арыз жұмысы басталмаған фактілер бар.

Мәслихат хатшысы Ерлан Каналимов энергетика блогына қатысты бірқатар сұрақтар қойды. Неліктен ОЭКБ дебиторлық берешекті жаппаған, орындалған жұмыс актілері жоқ. Каналимов осы мәселелер бойынша және жобаның қашан аяқталатыны туралы егжей-тегжейлі мәлімет беруді сұрады. Қазір қомақты қаржы бөлінуде, басқарма тағы да миллиардтаған теңгенің орындалмауына жол беруі мүмкін.

Келесі мәселе Қазақстан спорт сарайы бойынша жобаның мемлекеттік серіктесі ретінде әрекет ететін және ЖСҚ түзету бойынша өз жұмысын орындамай отырған дене шынықтыру және спорт басқармасына қатысты болды. Каналимов басқармаға келесі аптада көшпелі отырыс дайындауды ұсынды. Бұрын балансқа беру бойынша ұсыныстар болған. Мемлекеттік мүлік департаменті бойынша жыл басында теңгерімге алынбаған сома қандай болды, департаментте осы соманы азайту кестесі бар. Мәселе мынада, бір мезгілде жаңа нысандар, жолдар, саябақтар, алаңдар және т. б. пайдалануға беріледі. Әкімшілер нысандарды тапсыру-қабылдау жұмыстарын жүргізбейді, мысалы, егер үш жыл бұрын пайдалануға берілген мектептерді тексерсеңіз, онда тәртіпсіздікті көресіз. Бұл жағдайда жауапкершілік уақытында балансқа тапсырмаған мердігерге жүктеледі. Каналимов барлық әкімшілерді бөліп, әр объекті бойынша олардың қалалық балансқа неге берілмеуінің себептерін анықтауды ұсынды. Бұл ақпаратты депутаттарға жіберу керек. Жұмысқа қаржы басқармасы мен сәулет басқармасын тарту керек.

Тұрақты комиссияның төрағасы Владислав Сергеев ең маңыздысы азық-түлік бағасының өсуі, жоғары инфляция мәселесі екенін атап өтті. Жыл сайын сауда желілеріне өнім сатып алу үшін бюджеттен үлкен сомалар бөлінеді, бірақ одан ешқандай нәтиже болмай отыр. Бұл мәселені жеке қарастырған жөн, осы модель қаншалықты тиімді? Сергекке байланысты негізгі шығындар бойынша ПД талдау ұсынуы қажет. МЖӘ жобасы аяқталғаннан кейін қала істен шыққан жабдықтарға ақы төлемеуі үшін жағдай қалай қалыптасатын болады. Көлік басқармасының билетсіз жол жүру бойынша шығындары шамамен 4 млрд. теңгені құрайды. Мәселені көпшілікпен талқылап, қоғамдық көлікте жол ақысын төлеудің сапалы жүйесін таңдау керек.

Депутаттар мектептерге жапсарлас құрылыстардың сапасы бойынша мәселені бірнеше рет көтерген. Қосымша құрылыстар бойынша жеке отырыс өткізу қажет. Қоғамдық көлік шығындары бойынша бюджетке жүктемені болдырмау үшін күзге дейін шешім қабылдануы керек.