Көпшілік тындаулар
24.12.2020
Елорда мәслихатында Мажит Шайдаровтың төрағалық етуімен «Zооm» бейнеконференцбайланыс платформасында Нұр-Сұлтан қаласындағы халықтың әлеуметтік осал топтарын қолдау және оңалту шаралары туралы (аз қамтылған отбасылар, мүгедектер, көп балалы отбасылар, жетім балалар және басқалар) мәселесі бойынша көпшілік тыңдаулар өтті.
Көпшілік тыңдаудың бас кезінде әлеуметтік саясатты іске асыруға қатысатын мемлекеттік органдардың басшылары сөз сөйледі.
«Нұр-Сұлтан қаласының Жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасы» ММ басшысы Сәуле Нұрғожина депутаттар мен көпшілік тыңдауларға қатысушыларға есепті кезеңде 167 мың адам әлеуметтік қолдаумен қамтылғанын хабарлады.
Басқарманың қызметі жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау саясатын жүзеге асыруға бағытталған. Басқарманың бюджеті
18,5 млрд. теңгені құрайды, соның ішінде әлеуметтік қызметтерді көрсетуге, ведомстволық бағыныстағы мекемелермен қамтамасыз етуге, Жұмыспен қамту бағдарламасын іске асыруға және басқарма қызметін қолдауға жұмсалады.
Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер басқармамен электронды форматта енгізілген фронт-офис жобасының мерзімдерін бұзбай ұсынылады. Жыл басынан бері 221 168 мемлекеттік қызмет көрсетілді, электронды түрде көрсетілген қызметтердің үлесі 80% дейін өсті. 2021 жылы басқарма қызметтерді автоматтандыруды 100% қамтамасыз етуді жоспарлап отыр.
«Елордада әлеуметтік қолдауға мұқтаж 167 мыңға жуық адам тұрады. 28553 мүгедектігі бар адамдарды қолдауға 3,4 млрд теңге бөлінді, оның 82%-і жергілікті бюджеттен. Нәтижесінде, 2020 жылы оңалту шараларымен елорданың 15700 тұрғыны қамтылды», – деді С. Нұрғожина.
Карантин кезеңінде әлеуметтік көмек күшейтілді, екі ағым бойынша 42 мың 500 теңге көлемінде әлеуметтік төлем жасалды.
2020 жылдың 1 қаңтарында 4062 отбасына жаңа форматтағы атаулы әлеуметтік көмек енгізілді, АӘК төленген отбасылардың саны екі есеге азайды, бұл 4 және одан көп балалары бар көпбалалы отбасыларға жаңа мемлекеттік жәрдемақы төлеуге ықпал етті. Төлем әр балаға кірісіне қарамастан 10 мың 625 теңге көлемінде төленді.
«Талдау нәтижелері бойынша ата-аналардың кредит төлеуге немесе тұрғын үйді жалдауға ақша жұмсайтындығы анықталды, сондықтан 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап АӘК алатын 1 жастан 6 жасқа дейінгі балалар кепілдендірілген әлеуметтік топтама түрінде көмек алады. Азық-түлік жиынтығы мен тұрмыстық химия жиынтығы 3515 отбасының 5 мың баласына берілді », – деп атап өтті С. Нұрғожина.
Басқарма ведомстволық бағыныстағы 8 мекеменің қызметін үйлестіруші болып табылады, 4084 адам арнайы әлеуметтік қызметтермен қамтылған.
Депутаттардың қолдауымен бөлім мүмкіндігі шектеулі жандарға арналған 2 мамандандырылған көлік, 45 орындық автобус сатып алды.
«Жанұя» отбасы институтын қолдау орталығы» КММ базасында 12 мемлекеттік органның жұмысы «бір терезе» қағидаты бойынша, яғни 70-тен астам қызмет түрлерін ұйымдастырды.
«Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігінің халықты жұмыспен қамту орталығы» КММ халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларын ұсынады, Жұмыспен қамтудың жол картасы аясында 15 мыңнан астам адам жұмысқа орналастырылды.
Жыл басынан бастап оңалту қорлары мен қызметтерін жеткізушілерден дербес сатып алу үшін Әлеуметтік қызметтер порталы іске қосылды және
18 қызмет көрсету аймағы құрылды.
«Нұр-Сұлтан қаласының Қоғамдық денсаулық сақтау басқармасы» ММ басшысы Тимур Мұратов көпшілік тыңдауларға қатысушыларға медициналық оңалтуды дәрігерлердің көпсалалы тобы, оның ішінде оңалту дәрігері, диагностикалық және емдеу хаттамаларына сәйкес физиотерапиялық процедуралар, массаж, жаттығу терапиясы кешенін дәрі-дәрмекпен емдеуді жүзеге асыратын мамандандырылған мамандар жүргізетіндігі туралы хабарлады.
Ағымдағы кезеңде 28553 мүгедектігі бар адамдарды тіркеуде тұр, оның ішінде 6226 ерекше қажеттіліктері бар балалар, бұл 22,8% құрайды.
«10 ай ішінде ересек тұрғындардың оңалту шараларымен – 6049 адам қамтылды, бұл оңалту шараларына жататындардың 86,8% құрады. Амбулаториялық деңгейде 4433 мүгедекке (49,4%), күндізгі стационар деңгейінде – 1847 (20,6%), тәулік бойғы стационарларға – 1447 (16,1%) оңалту шаралары жүргізілді», – деді Т. Мұратов.
Мүгедектердің барлық санаттары медициналық көмектің кепілдендірілген көлемі шеңберінде және міндетті медициналық сақтандыру жүйесінде халықтың әлеуметтік осал топтарының санаты диагностикалық тексерулердің толық спектрін және тегін дәрі-дәрмектерден алады.
«BI Жұлдызай», «Касиетті жол», «Алатау», « Бурабай» оңалту орталықтары, «Экстракомфорт» ЖШС күндізгі стационары, «Қатаркөл» санаторийі мүмкіндігі шектеулі балаларға реабилитациялық көмек көрсетеді. Күндізгі болу түріне негізделген, негізінен церебралды параличі бар балаларды оңалтуға арналған оңалту орталықтары бар, мамандандырылған балалар үйінде жүйке патологиясымен (церебралды паралич) балаларға арналған оңалту бөлімі жұмыс істейді. Барлығы 3245 бала реабилитациядан өтті, оның 2882-сі қалпына келтірілді, бұл балалардың жалпы санының – 88,8% құрайды», – деді қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының басшысы.
Карантин кезінде ЮНИСЕФ Балалар қорымен, «Nur Otan» партиясы филиалының қатысуымен ұлттық жаттықтырушымен бірлесе отырып, апаттар мен жарақаттардың (терезеден құлап кетудің) алдын алу үшін тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарының жаңа әдістері енгізілді,
5 жасқа дейінгі балалары бар 450 ата-ана қамтылды.
Әрі қарай «Нұр-Сұлтан қаласының Тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясы басқармасы» ММ басшысы А. Есенбаев сөз сөйлеп, елордадағы құрылыс қарқыны жоғары болғанымен, тұрғын үймен қамтамасыз ету өзекті мәселелердің бірі болып қала беретіндігін айтты. Бүгінгі күні коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғын үйге мұқтаждар есебінде 48 мыңнан астам адам тіркелген.
Бүгінгі таңда тұрғын үй-коммуналдық дамуының бірнеше бағытын жүзеге асыруды көздейтін 2020-2025 жылдарға арналған «Нұрлы жер» мемлекеттік бағдарламасы бар, бұл жалға берілетін тұрғын үйді сатып алу құқығынсыз беру, аз қамтылған отбасыларға ТҮҚЖБ арқылы кезекте тұрған адамдарға несие беру, несиелік тұрғын үй салу.
«Сатып алу құқығынсыз әлеуметтік жалға берілетін тұрғын үйді іске асыру шеңберінде қазіргі уақытта тұрғындардың әлеуметтік осал топтарын басымдылықпен тұрғын үймен қамтамасыз ету бойынша жұмыс жүргізілуде, ағымдағы жылдың желтоқсан айында 397 пәтерге құжаттар қабылдау жоспарланған. Тұрғын үй кезегінде тұрған көп балалы отбасыларды қамтамасыз ету үшін 538 пәтер, 29 жасқа дейінгі жұмыс істейтін жастар үшін 350 пәтер беру жоспарланған. Тіркеу күніне сәйкес 414 қатысушы таңдалды, оларға ТҮҚЖБ төлем қабілеттілігін бағалауға бағыттар берілді. Бүгінгі күні 340 тұрғын үй заемдары берілді», – деді А. Есенбаев.
Осы жылдың басынан бері әкімдік кезекте тұрғандарға және ТҮҚЖБ салымшыларына 1 172 пәтер берді.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің салымшылары болып табылатын әкімдік кезегінде тұрғандар үшін жаңа 5-10-20 «Шаңырақ» бағдарламасын жүзеге асыру басталды.
«Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» АҚ-мен бірге білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, спорт және әлеуметтік қамсыздандыру қызметкерлеріне, сондай-ақ полиция бөлімі мен Нұр-Сұлтан қаласының Төтенше жағдайлар департаментінің қызметкерлеріне сатып алу құқығымен шамамен 1000 жалдамалы пәтер беру жоспарлануда.
Мүмкіндігі шектеулі балаларды тәрбиелеп отырған отбасылардың мәселелерін шешуге көңіл бөлінеді, басқарма «Тұрғын үй қатынастары туралы» Қазақстан Республикасының Заңына мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасылар санатына жеке тізім бөлу, оларға ақысыз жекешелендірумен пәтер беру туралы өзгеріс енгізу туралы ұсыныс жолдады. Жетім балаларға арналған тұрғын үйге құқықты қамтамасыз ету үшін басқарма Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне тұрғын үй сатып алу құқығымен тұрғын үйді жалға беру бөлігінде тұрғын үй заңнамасына өзгерістер енгізу және оларды тегін жекешелендіруге құқылы азаматтар санатына қосу туралы ұсыныс жолдады.
Хатшы м.а. Мажит Шайдаров «Нұр-Сұлтан қаласының Тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясы басқармасы» ММ басшысы Асылбек Есенбаевқа тыңдаулар қарсаңында департамент ұсынған материалдардағы сандар мен есеп беру кезінде жарияланған сандар арасындағы айтарлықтай айырмашылық туралы ескерту жасады.
Әлеуметтік саясатты іске асыру жөніндегі басқарманың қызметі туралы есепті соңғы болып «Нұр-Сұлтан қаласының Білім басқармасы» ММ басшысы Шолпан Қадырова жасады.
Елордада халықтың әлеуметтік осал топтарынан 27 300 бала оқиды.
«Балабақшаларға, жетім балаларға және көп балалы отбасылардан шыққан ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға жолдама беру қағидаларына сәйкес, білім беруде ерекше қажеттіліктері бар балалар басым болып табылады. Ағымдағы жылдың 1 қаңтарынан бастап электронды жүйе арқылы 32 119 жолдама берілді, оның 2997-і әлеуметтік осал санаттағы балалар», – деді Ш. Қадырова.
2020 жылы мектепке дейінгі білім берудегі басты назар инклюзияға бағытталды; қазіргі кездегі мектепке дейінгі ұйымдарда 46 түзету тобы
570 тәрбиеленушіге әртүрлі типтегі кемістігі бар: есту, сөйлеу, ақыл-ойы, ақыл-есінің кемістігі бар тәрбиелік іс-шаралар жүргізуде.
Биыл жалпыға бірдей білім беру қорынан көмек 40 мың теңгеге дейін ұлғайтылды, «Мектепке жол» акциясы аясында 6307 бала көмекпен қамтылды.
Карантин кезеңінде әлеуметтік осал отбасылардан шыққан 28347 балаға онлайн режимінде оқуға мүмкіндік берілді, олар компьютерлік жабдықтармен қамтылды және ақысыз интернетпен қамтамасыз етілді.
Басқарма барлық санаттағы балаларға 100% білім беру мақсатында 2020-2023 жылдарға арналған инклюзивті ортаны дамыту жоспарын жасады.
«№ 37 және 78 мектептердің негізінде жұмыс істейтін № 3 ПМПК және № 2 ППТК үшін шағын ауданда бөлек үй-жайлар «Жағалау» шағын ауданында қарастырылды, бұл балаларды қамтуды 50% арттыруға мүмкіндік берді. Интеллекті бұзылған балаларға арналған 3 арнайы мектеп бар, оларда 854 мүгедек балалар оқытылады және тәрбиеленеді», – деп атап өтті Ш. Қадырова.
Қосымша білім берумен 125 919 бала қамтылды, оның 15757 (12%) халықтың әлеуметтік осал топтарынан, олар клубтар мен секцияларға жеңілдікпен барады. Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар үйірмелер мен секцияларға тегін қатысады.
Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында осы санаттағы азаматтарды қолдау үшін I, II топтағы мүгедектерге, бала кезінен мүгедектерге, мүгедек балаларға білім беру ұйымдарына қабылдау үшін
1% квота қарастырылған; нашар көретін және нашар еститін адамдарға арналған стипендияның жоғарылауы (мемлекеттік стипендияның белгіленген мөлшерінен 75% қосымша төлем).
Бүгінгі күні елордада жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар саны 860 баланы құрайды. Оқушыларға мемлекет тарапынан толық қолдау көрсетіледі, әлеуметтену мақсатында балалар мемлекеттік мектептерде білім алуда. Соңғы 3 жылда жетім балаларға арналған мекемелердің түлектерінің жұмысқа орналасуы 100% құрады.
Депутат Мирас Шекенов «Нұр-Сұлтан қаласының Тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясы басқармасы» ММ басшысына қауіпті тұрғын үйден көшіру мәселесі бойынша сәйкес емес статистика туралы да түсініктеме берді.
«Сонымен, есеп беруден «жатақханадан 149 отбасын жаңа тұрғын үй кешендеріне көшіру жоспарланып отыр, қалған 4 апатты үй «Сарыарқа» ауданында орналасқан, қоныс аударған отбасылардың жалпы саны 60. Бұзылған үйлердің орнына берілген жаңа пәтерлердің жалпы саны – 211». Барлығы 209 болуы керек, баяндамашы 211 деген цифрды келтіреді, 2 пәтер қайда?» – деп сұрады депутат.
Хатшы м.а. Мажит Шайдаров «Нұр-Сұлтан қаласының Тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясы басқармасы» ММ басшысынан Мәслихатқа апатты үйлерден көшірілгендерге пәтер беру туралы ақпаратты жазбаша түрде беруін сұрады.
Депутат Қарақат Абден «Нұр-Сұлтан қаласының Тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясы басқармасы» ММ басшысынан жалға берілетін баспанаға кепілдік беру туралы өтініш білдірді.
«Өткен жылы жетім балалар жалдамалы баспанаға ие болды, олардың 5 жылдан кейін пәтер алу құқығын жаңарту үшін оларды қолдайтын ата-аналары жоқ. Балалар үйінің 200 түлегі әлі пәтерге қол жеткізген жоқ», – деп атап өтті депутат.
Енді заңда арендалық тұрғын үйді сатып алу мүмкіндігімен беруге болатындығы айтылмайды, шарт әр 5 жыл сайын ұзартылады және бүгінгі күні құрылыс салушы заңға осы шараны енгізгенге дейін ешкім кепілдік бере алмайды, – деп жауап берді А. Есенбаев. Басқарма жетім балалар мен мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға қолдау көрсету бойынша әзірлеушіге ұсыныстар жіберді.
Депутат Гүлнәр Данбаева апатты үйлерді сүру туралы сұрақ қойды.
«Сарыарқа ауданында 50-ге жуық апаттық үй бар. Азаматтардың өтініштеріне байланысты мен Бейбітшілік көшесіндегі № 62 «ленинградтық» үйге бардым (67% тозған), облыс әкімдігінің өтініште берген жауабында бұзу 2023-2027 жылдарға жоспарланған деп жазылған. Сіз бұл туралы адамдарға не айта аласыз?» – деп сұрады депутат.
А. Есенбаев тізімдерді аудан әкімдіктері жасайды, басқарма апатты үйлерді бұзудың басымдығын анықтауға құзыреті жоқ деп жауап берді.
Депутат Мирас Шекенов апатты жағдайдағы үйлерді, «хрущевкалар» және «ленинградтық» деп аталатын үйлерді бизнесті тарта отырып, Реновация бағдарламасын құру аясында шешуді ұсынуға болатынын айтты.
Депутат Қарақат Абден «Нұр-Сұлтан қаласының Жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасы» ММ сұрақ қойды.
«Шапағат» қорымен кездесу кезінде мен ата-аналардан жеке оңалту орталықтарындағы қызметтер құны 150 мың теңгеден 800 мың теңгеге дейін екенін білдім. Қызметтердің бағасын төмендетуге қандай мүмкіндік бар? Ата-аналарға олардың жұмыстары ұнайды, бірақ олар төлей алмайды, мүмкін бұл мәселені мемлекеттік субсидияларды көбейту арқылы шешуге болады», – деді депутат.
С. Нұрғожина басқармамен жұмыс істейтін үкіметтік емес ұйымдардың барлық қызметтері тегін және стандарттарға сәйкес жүзеге асырылатындығын айтты. 2019 жылы бір адамды қаржыландыру 2820 теңгені құрады, оның мөлшері депутаттардың қолдауының арқасында ұлғайтылды, ал қазір бір адамға 4500 теңге бөлінді. Қалада 5000 мүгедек бала бар, оңалту қызметін көрсету үшін медициналық мекемелерде және жаңа қолжетімді тұрғын үйлердің бірінші қабаттарында оңалту орталықтары ашылуда. Басқармамен мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс қарастырылған, оның шеңберінде мамандандырылған үкіметтік емес ұйымдар жұмыс істей алады.
Депутат Мирас Шекенов өзінің субъективті пікірі бойынша «Нұр-Сұлтан қаласының Жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасы» ММ жұмысы лайықты деп танылғанын, жылдан-жылға оның жұмысы жақсарып келе жатқанын атап өтті.
«Маған қатты отынның өтемақысы туралы сұрақ жиі қойылады, өйткені бұл менің округім, мұнда тұрғындар негізінен жеке секторда тұрады. Сіздің есебіңізге сәйкес, 694 адам өтемақы алды, біздің қаламыз үшін бұл өте аз, өте күрделі рәсім және өтемақы алуға құқығы бар қарт адамдар оларды алу кезінде қиындықтарға тап болады. Неліктен өтемақы алу соншалықты қиын? Өтініштердің көлемі үлкен. 250 мың теңгені (90 АЕК) газдандыру бойынша әлеуметтік көмекті 10 отбасы алды, бұл процестің жаңа басталғанына байланысты ма?» – деді депутат.
С. Нұрғожина 200 отбасыға төлеу жоспарланғанын, бірақ газ берілмегенімен, жеңілдік санатына жататын 10 отбасыға өтемақы төленгенін, қалғандары келесі жылы жүгіне алатынын айтты. Карантин кезеңінде әлеуметтік қызметкерлер арасынан шыққан еріктілер әр үйге барып өтемақы алу шарттарын түсіндірді, олар үйлердің иелері болуы керек немесе жалдау шарты бойынша тұруы керек. Бірақ көптеген иелер жалға беретін тұрғын үйді құжатсыз береді, сондықтан оларға өтемақы алуға мүмкіндік жоқ.
Депутат Қ. Абден Спорт басқармасына сұрақ қойды.
«Менің ойымша, жүзу ең жақсы оңалтуға ықпал етеді, дәрігерлер мені қолдайды деп ойлаймын, бірақ бүгінде қаланың орталығында «Қазақстан» спорт сарайында, «Жастар» сарайында бассейндер жұмыс істемейді, басқа спорт кешендері жеке меншікте. Мүмкіндігі шектеулі балаларға бассейндерге баруға мүмкіндік беру мәселесін шешуге қалай көмектесуге болады, мүмкін жеке бассейндер арқылы уақытша шешуге болады», – деп сұрады депутат.
«Бақытты шаңырақ» қоғамдық қорының жетекшісі Ботагөз Сұлтанова мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға баспана беру туралы сұрақ қойды.
«Екі жылдан бері біз барлық инстацияларға жалға берілетін тұрғын үйді сатып алу құқығымен беру туралы ұсыныспен жүрміз. Депутаттар мен мемлекеттік органдардың басшыларынан бізді қолдауды сұраймын, өйткені ата-аналардың бірі балаға күтім жасау қажеттілігіне байланысты жұмыс істей алмайды. Жаңа бағдарламаға біздің қордан 310 отбасы қатысты, олардың ешқайсысы өтпеді. Біз өз санатымыздан 15 пәтер бердік. Жаңа жылдан бастап олар кіріс баспалдағымен баспана береді, егер баспана берсе, онда 5 жыл бойы тұрып, ақша жинайды, бірақ мұндай отбасыларда ақша жинауға мүмкіндік жоқ. Келесі сұрақ оңалту орталықтары туралы, біздің қордың бір анасы 5 жыл бойы осы мәселемен айналысады, бірақ оны шешу өте қиын. Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде бөлінетін қаражат негізінен үй-жайларды жалға алуға жұмсалады. Біз әкімдікке жүгініп, олар бізге үйді жеңілдікпен беруге дайын, бірақ жөндеу жұмыстарын жүргізіп, жабдық сатып алу үшін демеушілер қажет. Жөндеу шығындары мен оңалту орталықтарының жабдықтары үшін өтемақы беруіңізді сұраймыз. Мемлекеттік гранттарға конкурстар өткізіледі, ата-аналар қатысқысы келеді, бірақ конкурсқа қатыса алмайды, бейнеролик дайындауға қабілетті ірі ұйымдармен бәсекеге түсе алмайды, өйткені бұл шығынды талап етеді. Байқауға қатысу тәжірибесі жоқ, әлеуметтік жағынан осал отбасыларға гранттар беруіңізді сұраймыз», – деді Б. Сұлтанова.
А. Есенбаев басқарма мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасылар санатын жетім балалармен жеке топқа бөлу және тұрғын үйді өтеусіз жекешелендіру құқығымен беру туралы ұсыныс жіберді деп жауап берді.
Хатшы м.а. М. Шайдаров Б. Сұлтанова қоған мәселелер көпшілік тыңдаулардың хаттамасына енгізілетіндігін айтып, А. Есенбаевпен жұмыс тәртібінде кездесуді және осы мәселені шешуді ұсынды.
С. Нұрғожина басқарма өткізетін конкурстар тек халықтың әлеуметтік осал топтарына арналғанын айтты.
«Сіз айтып отырғаныңыз – кәсіпкерлік бөлімі арқылы өтетін байқаулар. Қалада 150 адамға арналған оңалту орталығының құрылысы жүріп жатыр, онда ең жаңа әдістемелер қолданылады», – деді С. Нұрғожина.
Депутат Шекенов мұндай отбасыларға арналған гранттар байқауында кәсіпкерлік басқармасы арқылы, «Даму» қоры арқылы арнайы шарттар бар, сіздер қатысып 5 миллион теңге грант, қайтарымсыз грант ала аласыздар, ешқандай кедергі жоқ деп айтты.
«Мен жақында Мәскеу көшесіндегі мемлекеттік тапсырыс бойынша жұмыс істейтін керемет оңалту орталығында болдым, жұмыс істеп, осындай орталықтарды пайдалану керек», – деді депутат.
Көпшілік тыңдауларды қорытындылай келе, хатшының міндетін атқарушы М. Шайдаров көпшілік тыңдауларға қатысушылардан түскен ұсыныстарды ескере отырып шешім қабылданатындығын айтты.