Бюджет, экономика, өнеркәсіп және кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның отырысы

Қалалық мәслихатта Мирас Шекеновтің төрағалығымен Бюджет, экономика, өнеркәсіп және кәсіпкерлік мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның отырысы «Zооm» бейнеконференцбайланыс платформасында өтті.

Бірінші мәселе бойынша «Нұр-Сұлтан қаласының Отын-энергетикалық кешені және коммуналдық шаруашылық басқармасы» ММ басшысы Төлеген Құлұшев пен «Нұр-Сұлтан қаласының Активтер және мемлекеттік сатып алу басқармасы» ММ басшысы Ерсін Өтебаев сөз сөйледі.

Депутаттар тұтынушылар құқығын қорғау жөніндегі бастамашыл топтың басшысы М.С. Бөлекбаевтың елорда тұрғындары үшін электр энергиясының тарифін төмендетуге қатысты өтінішті қарады. Электр энергиясына тарифтің төмендеуіне қатысты осы мәселе бойынша «Астана-АЭК» АҚ Басқарма төрағасы Серік Балқышевты тыңдауды ұсынды.

С. Балқышев депутаттарға 2000 жылы жасалған Тұжырымдаманың таныстырылымын ұсынды.

«Ол кезде электрмен жабдықтау «Астана АЭК»-нің балансында тұрған 110 киловольттің жарты дөңгелектен жүзеге асырылды, бірақ жүктемелер өсіп, Тұжырымдамаға сәйкес екі тірек қосалқы станциясымен 120 киловольттық дөңгелек салу туралы шешім қабылданды», – деді С. Балқышев.

Әрі қарай ол Тұжырымдаманы іске асырудың үш кезеңін егжей-тегжейлі сипаттап берді және қазіргі уақытта «Западная» қосалқы станциясынан қуат алатын 110 киловольттық желіні пайдалану жалғасуда екендігін атап өтті.

 «Қосалқы станция 1 санаттағы ұйымдарға қызмет етеді, бұл емдеу мекемелері, стратегиялық нысандар, медициналық орталықтар, денсаулық сақтау мекемелері, резиденциялар. Бұл қосалқы станция тораптық станция, оған тағы 8 қосалқы станция жеткізілген, 3 қосалқы станция сол жақ жағалауда, ал қалғандары оң жақ жағалауда, 300 мыңнан астам тұтынушы бар. Егер қазір 110 киловольттық желіні өшіретін болсақ, онда біз бір қуат көзінен айырыламыз. Қағидаларға сәйкес, 1 санаттағы ұйымдарда екі қуат көзі болуы керек. Бұл стратегиялық нысандар ғана емес, 8 қосалқы станция халықтың бір бөлігіне қызмет етеді және басқа да нысандар. Бұл желіні қазір ажырату техникалық тұрғыдан дұрыс емес. Әуе транзитін болдырмау үшін бізге 3 тірек қосалқы станцияларында асқын кернеуді азайту және электрмен жабдықтауды арттыру үшін басқарылатын шунт реакторларын орнату бойынша бірқатар іс-шаралар жүргізу қажет. Әрі қарай «Арай» қосалқы станциясының құрылысын салу қажет, бұл сенімді түрде электрмен жабдықтау үшін 110 киловольттық әуе желісін негіздеуге мүмкіндік береді», – деді С.Балқышев.

Бірінші мәселе бойынша екінші баяндамашы «Нұр-Сұлтан қаласының Активтер және мемлекеттік сатып алу басқармасы» ММ басшысы Ерсін Өтебаев болды. Ол Тұңғыш Президенттің тапсырмасы бойынша «Астана ЕРЦ» ЖШС 2013 жылы Астананы дамыту жөніндегі кеңесте коммуналдық төлемдердің бірыңғай жиналуын қамтамасыз ету мақсатында құрылғанын айтты. «Астана ЕРЦ» осы қызметтерді жеткізушілермен жасалған шарттар негізінде коммуналдық және басқа қызметтер үшін бірыңғай төлем құжатын қалыптастыруды, басып шығаруды, өңдеуді және жеткізуді жүзеге асырады, яғни ЖШС тұтынушыларға емес, тұрғын
үй-коммуналдық шаруашылықты жеткізушілерге қызмет көрсетеді. Құрылтайшылар – «Астана» корпорациясы қатысу үлесі – 50%, «Орталық Азия отын-энергетикалық компаниясы» қатысу үлесі – 42,25%, «АЛСЭКО» АҚ 7,75% – қатысу үлесі. Компанияның штаты – 134 адам, орташа
жалақы – 134 мың теңге. 2019 жылы компанияның кірісі – 592 миллион теңгені құрады. Жол картасы аясында электронды форматта ЕРЦ қызметтерін ұсынуға кезең-кезеңімен көшу жүріп жатыр. М.С. Бөлекбаевтың хабарламасы «Табиғи монополияларды реттеу және бәсекелестікті қорғау комитетінің Нұр-Сұлтан қаласы бойынша департаменті» РММ-де қарастырылуда. ЕРЦ қажетті ақпаратты ұсынды; отырысқа ӘКК мен ЕРЦ өкілдері қатысады. Тарифтерді белгілеу жағынан департаменттен ресми жауап алу керек», – деді Е. Өтебаев.

Депутат Зейнолла Шибкенов Активтер және мемлекеттік сатып алу басқармасы басшысынан қандай ой-пікірі бар екендігін сұрады.

Е. Өтебаев, мысалы, бүктемелерге белгілі бір шығындар жұмсалады,
вице-премьер қызметтерді цифрландыру туралы тапсырма берді, халықтың 20%-і шоттар қағаз түрінде түскенін қалайды, осындай сұранысы бар адамдар үшін шоттар қағазда қалуы керек деп жауап берді. Егер олар конверттерден бүктемелерге ауысқан болса, тарифтің біршама төмендеуі болуы керек. Кез келген жағдайда уәкілетті органнан жауап күту қажет.

Депутат Илья Мещеряков энергетикалық бағдарламада тарифті көтеруге арналған 2020 жылға дейінгі есептеулер бар екенін айтты.

«Егер қызметтер дамыса, олар жақсарады, тарифтер сәйкесінше өседі екен. Қазір біз тарифті төмендетуге арналған есептеулерден тұратын өтінішті қарастырып жатырмыз. Барлық тұтынушылар электр энергиясының, бұрыннан бекітілген бірқатар тарифтер бар екенін түсіне бермейді. Бұл жерде қалада электр энергиясын тұтынумен байланысты көптеген шығындар болатынын есте ұстаған жөн. Бұл тек транзит емес, бұл ұрлық, бұл перспективалы аудандарда қосалқы станциялардың құрылысына құйылатын көп ақша, бірақ ол жерге шағын және орта кәсіпорындардың құрылысы келгенде бәрі тоналып үлгерген. Бүгінде қала тұрғындары тарифті төлей отырып, іс жүзінде салынған барлық шығынды өтейді. Менің сұрағым, бізде қызметтердің жақсарады деген үмітіміз бар, алайда тарифтің төмендеуі және энергиямен жабдықтаушы ұйымдар шығындарды өз қаламыздың тұрғындары есебінен өтеуге неге жол береді», – деді депутат.

«Астана АЭК» басқарма төрағасы С. Балқышев қазір олардың АҚ-да қосалқы станцияларды сенімгерлік басқаруға беру процесі жүріп жатқанын, қосымша шығындар туындауына байланысты оларды тарифке қосуға мәжбүр болып отырғанын айтты.

«Акционерлік қоғам мемлекеттен ешқандай субсидия алмайды, сондықтан бәрі тариф аясында, инвестициялық бағдарлама аясында жүреді. Біз жабдықты баланста қабылдаймыз, оны бір қатарға келтіреміз, инвестициялық бағдарламалар арқылы жөндейміз, сәйкесінше бәрі тарифтен өтеді», – деді
С. Балқышев.

Депутат З.Шибкенов өткен жылы мәжілісте депутаттардың шығындар қандай болғанын сұрағанын, содан кейін сіз тарифтің бүгінгі күнге сәйкес келмейтінін, оны көтеру керек екенін айтқаныңызды, бірақ бұл үшін қаладан тыс жерде бәрін реттеу керек екенін еске түсірді. Сіз жоғары вольтты желілер салынғанын айттыңыз, мен энергетик ретінде айтамын, дөңгелекті салған кезде энергияның төмендеуі байқалады. Егер сіз жалғыз иегер болмасаңыз, онда сіз үлкен шығынға ұшырайсыз. Мысалы, жеке қосалқы станциялары бар жеке тұлғалар олардан үлкен шығынға ұшырайды. Сіз бұқаралық ақпарат құралдарында көпшілік алдында сөйлеуіңіз керек. Депутат Лесозавод аумағында желі АҚ қабылданды ма, жоқ па деп сұрады.

С. Балқышев тарифті өзгертпес бұрын олар көпшілік тыңдаулар өткізетіндігін, бұл адамдардың жағдайды түсінуі үшін жұмыс формаларының бірі екенін айтты.

«Желілерді қабылдау туралы айтатын болсақ, жабдықтың көп бөлігі қабылданды, иесіз желілерде сот процестері жүріп жатыр. Бізде әлсіз жақтар бар, бірақ біз сол бойынша жұмыс істеуге тырысамыз. 110 киловольттық әуе желісін ажырату және бұл тұтынушыға әсер ететін қымбат процесс, Лесозаводскіде ДК-нің құқық белгілейтін құжаттары қатарға қосылуда және беруге дайындалып жатыр», – деді С.Балқышев.

Депутат Гүлнәр Данбаева цифрландыру жөніндегі нұсқаулықты ескере отырып, ЕРЦ жұмысының қажеттілігі туралы сұрады.

С. Балқышев бұл ұйым Мемлекет басшысының тапсырмасымен бұрын құрылды, конверт болды, содан кейін бүктелді, қазір көбісі электронды түрде төлейді және түбіртектің қажеті жоқ, бұл келесі қадам деп жауап берді.

Тұрақты комиссияның төрағасы өз әріптесін қолдап, 7 жыл бұрын бұл жақсы нұсқа болғанын, бірақ уақыт бір орында тұрмайды, мәліметтер базасын қалыптастыру үшін бүгінгі жағдай ЕРЦ-дан бас тартуға мүмкіндік береді. Енді жергілікті атқарушы органдар келесі деңгейге өту үшін ойлануы керек. Неліктен ЕРЦ деректерді шоғырландырады және адамдарға төлемдері бойынша деректерді береді, бұл бір-екі жыл ішінде енді қажет болмайды.

Депутат И. Мещеряков тұрғындардың «жыл сайын шығындарды қалпына келтіруге қанша ақша жұмсалады?» деген сауалды оқыды.

«Шығындарды қалпына келтіру тарифтің ішінде қанша миллион бар? Сіз, әкімші ретінде, осы мүлікті басқаруға жауаптысыз, сіздің есеп беретін ұйымыңыз бар. Тұтынушыда 15 теңге бар, оны киловатт сағат үшін төлейді, шығындарды қалпына келтіру үшін тұрғындар тариф шегінде қанша теңге, тиын төлейді? Біз барған барлық электрмен жабдықтау кәсіпорындарында амортизация бар, сізде нормативтік ысыраптар бар, олар заң бойынша 10% дейін жетуі мүмкін. Егер сізде дамыған инфрақұрылым болса, ол 4-5%, ең жақсы жағдайда 4%-тен аз болуы мүмкін. Мүлікті қалпына келтіру шеңберінде сізде шығындар бар. Жауаптан жалтарудың қажеті жоқ, бүгінде адамдар тарифтер мен электрмен жабдықтау туралы сұрақтар қояды. Өйткені, сіздер де дұрыс емес ақпарат бересіздер, немесе сіз белгілі бір нақты цифрларды бермейсіз, өйткені сіз нақты цифрларды атаған болсаңыз, оны санап және дауласуға болады. Қазір біз 663 миллиард теңгені бекітіп жатырмыз, содан кейін де нақтыландыру болады», – деді депутат.

С. Балқышев тарифте шығындарды өтеуге шығындар жоқ екенін айтты.

«Балансқа қабылданғаннан кейін біз инвестициялық бағдарламаны қорғап, бұл шараларды инвестициялық бағдарламаға енгіземіз. Жаңа тариф болуы мүмкін. Бір апта ішінде ақпарат дайындап, беруге рұқсат етіңіз», – деді С. Балқышев.

Тұрақты комиссия төрағасы М. Шекенов ақпаратты дайындап, мәслихатқа жолдауды ұсынды. Бұл ақпарат Мәслихаттың сайтында және тұрақты комиссия отырысының Facebook жарияланған жазбасына түсініктемелерде орналастырылады.    

М.С. Бөлекбаев жиналғандарға, ең алдымен, ОЭКБ басшысына бірнеше сұрақ қоюды сұрады.

«Мен көтерілген мәселе үшін депутаттарға ризашылығымды білдіремін және егер шешім оң болса, барлық тұтынушылар депутаттарға риза болады. Айтыңызшы, заңға сәйкес, өтініштер қандай мерзімде қаралады? Сізге прокуратура 07.07.2020 жылы жіберген хат неге әлі күнге дейін қарастырылмады? Енді Балқышев мырзаға сұрақ. Тарифтің төмендеуін тұтынушы көтереді, жылына шамамен 20 мың теңге, бір абонентке 1600 теңге. Бұл Нұр-Сұлтан қаласының прокуратурасымен жүргізілген техникалық сараптамаға сәйкес. Сіз білесіз бе, Ерсін Кенжебайұлы, сіздің орынбасарыңыз 2016 жылдан бастап «Астанаэнергосбыт» пен ЕРЦ арасында шарттық қатынастар жоқ және жоғалған кірістің мөлшері 1 миллиард 296 миллион теңгені құрайды деп жазады. Екінші сұрақ Е. Өтебаев мырзаға, сіз абоненттер саны 360 мың дейсіз, біз бір кездері тарифтерді төмендетіп, жүктемені 32-ден 25 теңгеге дейін оңтайландыруды ұсындық, яғни тариф 7-8 теңгені құрауы керек еді. Сот шешімі бар, ол заңды күшіне енген, бірақ «Астанаэнергосбыт» оны орындамаған және тарифтерді теңестірмеген, сонымен бірге сот квазимемлекеттік кәсіпорынның қазіргі басшылық емес, алдыңғы басшылық болып табылатындығын анықтады, ЖШС кем дегенде 30% жеткізуге көмектеседі, бұл 33 бақылаушының жүктемесіне сәйкес келеді. Сертификатқа сәйкес, «Астанаэнергосбыт» ЖШС шот-фактураларды, хабарламаларды жеткізуге 33 бақылаушы бөледі, қабылдау-тапсыру актілерімен расталған тарифтік сметада жалақыға шығындар қарастырылған. 2016 жылы бақылаушылар үшін еңбекақы қоры 2 миллион 400 мың теңгені, 2017 жылы – 2 миллион 600 мың теңгені, орташа жалақы 80 мың теңгені, 2018 жылы – 3 миллион 489 мың теңгені құрайтындығы анықталды. Аудиторлық есепте шарттық қатынастардың жоқтығы және жұмыс ақысыз жүргізілетіндігі анықталды. Осы шығындардың барлығын тұтынушылар көтереді» – деді С. Бөлекбаев.

ЕРЦ атынан заң бөлімінің басшысы сөз сөйледі.

«Шындығында да, «Астанаэнергосбыт» пен ЕРЦ арасында шарттық қатынастар жоқ, дегенмен, бірыңғай төлем құжатын құру шеңберінде «Астанаэнергосбыттың» қызметтері енгізілген, бірақ «Астанаэнергосбыт» ЖШС тарифтері ЕРЦ алған қызметтеріне шығындарды қамтымайды, конверттер жойылғаннан кейін бүктеуге көшу болды. 2013 жылдан бастап қызмет құны 32 теңгені құрайды, бағасы өзгерген жоқ, қызметтердің ағымдағы деңгейін ұстап тұру үшін біз шығындарды оңтайландырдық. Заңнама жағынан шектеулер бар, егер шоттар ұсынылмаса, тұтынушы оларды төлемеуге құқылы. Біз қазір онлайн нұсқасын қосу және тұтынушыларға таңдау қалдыру үшін өзгерісті бастадық. Бізде алынбаған кіріс бар, «Астанаэнергосбыт» бақылаушының жұмысына ақы төлей алмайды, ЕРЦ зардап шегеді, өйткені ЕРЦ қатысты шаралар қабылданды», –деді заң қызметінің басшысы.

Меншік иелері қауымдастығының президенті Ж. Тәжіғұлова заң қызметінің басшысына сұрақ қойды.

«Енді сіз жағдай туралы әдемі етіп сөйледіңіз. Алайда, мемлекеттік аудит бюджеттің 1 миллиардқа жуық жетіспеушілігі туралы қорытынды берді, жасырын кірістер бар, алдыңғы баяндамашы ЕРЦ жұмысы шарттар негізінде жүзеге асырылады, яғни екі баяндамашы да өздеріне қайшы келеді. ЕРЦ директоры жарнама арқылы олар жылына 126 миллион теңге алады, оның 80-90 миллион теңгесі түбіртекті басып шығаруға кетеді, 30-40 миллион теңге пайда болып қалады деп айтты. Мен тарифтерді неге 9-дан 95 теңгеге дейін қосымша төлейміз, ал олардың банктік есепшоттарында миллиардтаған теңге болған кездегі шығындар туралы әңгімелесіп жатқанда біз неге сұрақ қоямыз деген ойда болдым. Сіз «Астанаэнергосбыт» бақылаушылары ұсынды, шарттар жасалды деп айттыңыз ба?» – деді Ж. Тәжіғұлова.  

Тұрақты комиссия төрағасы бұған дейін келісілген регламентті сақтау қажет екенін атап өтті.

«Серік Тұрғымбекұлы, сіз осы мәселе бойынша сұралған ақпаратты бір апта ішінде беруіңіз керек. Өтініш берушіге қолданыстағы заңнамаға сәйкес тәртіпте және мерзімде жауап беріледі. Ұсыныстар тұрақты комиссияның шешіміне сәйкес тиісті органдарға беріледі. Бұл мәселе бойынша алғашқы қадам жасалды», – деп төраға бірінші мәселені қорытындылады.

Тұрақты комиссия отырысы барысында Астана қаласы мәслихатының  2019 жылғы 6 наурыздағы № 335/45-VI «Астана қаласы бойынша іске асырылуы жоспарланған жергілікті мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларының тізбесі туралы» № 335/45-VI шешіміне өзгерістер енгізу туралы мәселе де қаралды. Баяндамашы «Нұр-Сұлтан қаласының Экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы» ММ басшысы Қайсар Маңқараев болды.

«Қолданыстағы заңнамаға сәйкес МЖӘ жобалары құрылды, мақұлданды, қазір біз іске асырудың әртүрлі кезеңдеріндегі 14 жоба туралы айтып отырмыз, осыған байланысты сіздерден жобалар тізімін қолдауларыңызды сұраймыз. Тексеру комиссиясы біздің бөлімде тексеру жүргізді, 2018,
2017 жылдарға заң бұзушылықтар анықталды, кейбір қызметкерлер бұзушылықтары үшін жазаланды. Аудиторлық қорытындыларды Тексеру комиссиясының мүшелері талқылап, нәтижелері шығарылды. Сенімгерлік басқаруға беру конкурс арқылы жүзеге асырылады, оның шарттары тендерлік құжаттамада нақты көрсетілген, бірақ мен уәкілетті орган тарапынан бақылау болуына келісемін», – деді Қ. Маңқараев.

Депутат Зейнолла Шибкенов бір кездері теміржол ауруханасы жалға берілген кезде сіз неге қаладағы ең жақсы ауруханалардың бірін жалға беріп отырсыз деген сұрақ туындады деді.

«Бұл 16 жыл бұрын болған, сол уақыттан бері аурухана бірнеше рет иелерін ауыстырып, қазіргі аянышты жағдайына жетті. Мен стадиондар туралы айттым, ал қазір №1 және №6 ауруханалар сенімгерлік басқаруға берілген, сіздің шарттарыңыз орындалмағандықтан нәтиже шықпайды, бақылау жүргізілмейді. Жеке бизнесті қолдау қажет, бірақ бақылау да қатал болуы керек. Бізде құқықтық мирасқорлық жоқ, осы үлкен кемшілік, басшылық ауысады, шарт орындалмайды, ал кейінгі кезде мұндай жағдайлар жиі орын алуда, олар кәсіпорында қолдан келгеннің бәрін алып, құлдыратады», – деді депутат.

Депутат Мещеряков мәслихат қаулысы болғанымен, көлік тұрағы туралы жоба неге кешіктіріліп жатыр, бюджет толтырылмай жатыр деп сұрады? Мемлекет өзара тиімді шарттарда серіктестің МЖӘ инфрақұрылымын құруға міндеттенді.

«Нұр-Сұлтан қаласының Көлік және жол-көлік инфрақұрылымын дамыту» ММ башысы Жансұлтан Сапарбаев тұрақ орны тексеріліп жатыр деп жауап берді.

«Іс сотқа жіберілді, біз шешім күтеміз. Әкімдік сотқа жүгінді, себебі серіктес тұрғын үй кешендерінің аумағына паркоматтар қоя бастады, тұрғындардың наразылығы көп болды. Енді сот шешімін күтеміз», – деді Ж. Сапарбаев.

Тұрақты комиссия төрағасы мемлекеттік орган сотқа сүйенетін болса, МЖӘ-нің сәтті болуы екіталай екенін атап өтті.

Депутат Гүлнар Данбаева білім беру нысандарын сенімгерлік басқаруға көшіру туралы сұрады, сонымен қатар емханалар туралы да сұрақ болды. Сіз тендерлік құжаттаманы ресімдеп жатырсыз, ешқандай іске асыру жоқ және ақша азайып кетті ме? Польшамен МЖӘ жобалары бойынша? Ал поляк тарапы туралы не деуге болады?

Ш. Қадырова 2019 жылы Білім басқармасы МЖӘ тетігі арқылы 10 спорт алаңын салуға үлес қосты деп жауап берді.

«2020 жылы біз жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеу мүмкін емес екендігі туралы хат жібердік, өйткені ұйымдар тарапынан қызығушылық жоқ. Біз спорт залдарының жүктемесін жеңілдету және балаларды спорттық шаралармен көбірек қамту үшін мектептер аумағында спорт алаңшаларын салғымыз келеді. Поляк жобаларына қатысты жағдай келесідей: әлеуетті инвестор қайтыс болды, біз шартты бұзу туралы өтініш бердік, өйткені ұзақ уақыт өтті, бірақ олар енгізілмеді.

Тұрақты комиссия төрағасы МЖӘ жобаларының тізбесін бекіту туралы мәселені бірлескен отырыстың қарауына шығаруды ұсынды.

«Келесі жылы біздің өкілеттілік аяқталатыны анық, бірақ МЖӘ жобалары төңірегіндегі дау-дамайды ескере отырып, біз бұл мәселемен мұқият жұмыс жасауымыз керек. МЖӘ-нің бір жақсы жобасы бар, қалғаны бойынша түсінбеушілік пен кемшіліктер бар. Жоспарды мақұлдамас бұрын, МЖӘ мәселесін мәслихатта қайта қарау керек, келесі жылы тізімдегі барлық жобалар қарастырылуы керек, сұрақтар туындаған жобаларды аламыз», – деді М. Шекенов.