Мектепке дейінгі тәрбие мен білім беруді дамыту перспективалары

Қалалық мәслихатта Алтыншаш Табулдинаның төрағалық етуімен Zoom сервисінің бейнеконференцбайланыс платформасында әлеуметтік-мәдени даму мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның отырысы өтті.

Елордадағы мектепке дейінгі тәрбие мен білім беруді дамыту перспективалары туралы қалалық білім басқармасының басшысы Шәкәрім Сейсенбай баяндады.

Елордада 52307 бала контингентімен әртүрлі типтегі және түрдегі 419 мектепке дейінгі ұйым жұмыс істейді, оның ішінде балабақшалар: мемлекеттік – 100, жеке – 272 (262-нде мемлекеттік тапсырыс орналастырылған), шағын орталықтар - 44, оның ішінде жеке - 2, ведомстволық – 3, 2020 жылмен салыстырғанда желі 42 балабақшаға ұлғайды.

Бүгінгі таңда балаларды мектепке дейінгі біліммен қамту 99% құрайды. 2019 жылдан бастап мемлекеттік тапсырыстарды орналастырумен жекеменшік балабақшалардың белсенді ашылуына байланысты мектепке дейінгі ұйымдар 131-ге дейін ұлғайған. Бүгінгі таңда «INDIGO: электрондық балабақша» электрондық жүйесінде 0-6 жастағы 62 405 бала тіркелген.

Барынша қамтуға қол жеткізу үшін 2021 жылы 3200 орындық жекеменшік балабақшаларда мемлекеттік тапсырысты орналастыру; тұрғын үй кешендерінің 1-ші қабаттарында 500 орындық мектепке дейінгі ұйымдардың 4 филиалын ашу; ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балалар үшін 90 орындық арнайы балабақша ашу жоспарлануда.

Қалада 3 арнайы балабақша бар, 26 балабақшада түрлі бұзушылықтары бар балаларға арналған арнайы топтар жұмыс істейді. Оларда есту, сөйлеу, ақыл-ой кемістігі бар, психикалық дамуы тежелген, Даун синдромы бар, тірек-қимыл аппараты бұзылған, аутистік спектрі бұзылған 1221 тәрбиеленушіге арналған 45-тен астам арнайы топ жұмыс істейді. 45 мектепке дейінгі ұйымдарда жалпы 300-ден астам баланы қамтитын инклюзивті білім беру топтары жұмыс істейді. 13 балабақша мен 6 шағын орталықта жалпы 275 баланы қамтитын психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттері жұмыс істейді.

8 жекеменшік балабақшада 102 баланы қамтитын арнайы және инклюзивті топтар үшін мемлекеттік білім беру тапсырысы орналастырылған.

Елордада 5 817 педагог жұмыс істейді, оның ішінде мемлекеттік мекемелерде – 3 562, жеке меншік ұйымдарда – 2 255 педагог.

«Педагог мәртебесі туралы» заң шеңберінде 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап білім беру ұйымдарының барлық педагогтерінің жалақысы 25%-ға өсті (бұдан әрі жыл сайын 2023 жылға дейін қоса алғанда 25%-ға өсумен).

Мәселен, бүгінгі таңда тәрбиешінің орташа жалақысы 75 324 теңгені құрайды, 2023 жылға қарай ол 2 есеге артып, орташа есеппен 126 000 теңгені құрайтын болады.

2020 жылғы 17 тамыздан бастап Нұр-Сұлтан қаласының Бас мемлекеттік санитариялық дәрігерінің қаулысына сәйкес мектепке дейінгі ұйымдар санитариялық нормаларды қатаң сақтай отырып, әр топта 15 баладан аспайтын толтырумен «Кезекші топтар» режимінде жұмыс істейді.

Депутат Ләззат Разбекова-Төлеуханова білім басқармасының басшысына INDIGO электрондық жүйесінің жұмысына қатысты сұрақ қойды. Жүйеге сәйкес, 2018 жылы туылған бала балабақшаға бара алмады, ал 2019 жылы туылған бала балабақшаға жолдама алған. Ата-аналарға бұл жағдайды қалай түсіндіруге болады? Ата-аналарға нақты жауап беру үшін бізге білім басқармасының түсініктемесі қажет. Қызметкерлердің балалары кезексіз, тек кәсіподақ шарты негізінде балабақшаға қабылданады, бұл бірнеше жыл орын алып келе жатқан бұзушылық. Мектепке дейінгі жекеменшік ұйымдардан осы INDIGO жүйесіне қатысты өтініш келіп түсті, аталған жүйенің салдарынан қаржыландыру үнемі кешіктіріліп отырады.

Депутат Ерлан Дакенов жекеменшік балабақша қызметкерлері біліктілігінің төмендігі мәселесі белгілі екенін айтты. Осы проблеманы шешу үшін білім басқармасы қандай шаралар қабылдайды.

Депутат Нұрлан Күпешов көптеген балабақшаларда бейнебақылау камералары жоқ екенін атап өтті. Бұл мәселе қалай шешіледі және тапсырманың орындалуын кім бақылайды.

Мәслихат хатшысы Ерлан Каналимов уәкілетті орган жекеменшік балабақшаларда бейнекамералардың орнатылуын бақылауды қамтамасыз етуі тиіс екенін айтты, бүгінгі күні тиісті бақылау болмағандықтан, жекеменшік балабақшалардың басшылары оларды орнатуға асықпайды.

Қалада коммуналдық кәсіпорындардың барлық байланыс орталықтарын біріктіретін және қала тұрғындарымен 24/7 тәртібінде жұмыс жасайтын әкімдіктің iKOMEK 109 бірыңғай байланыс орталығы жұмыс істейді. Басқарма онымен ынтымақтастықты жолға қойып, балабақшаларға тәулік бойы мониторинг жүргізуді қамтамасыз етуі қажет, оның үстіне жақын арада Smart City жобасы іске асырылатын болады. Бүгінгі таңда білім басқармасы да, департамент те бейнекамералардың болмауына байланысты жекеменшік балабақша қызметкерлері тарапынан орын алған өрескел бұзушылықтарға қатысты бірде-бір жүгінудің болмағанын мойындау керек. Олардың атына уәкілетті органдар тарапынан бірде-бір хабарлама түскен жоқ. Алайда статистикалық мәліметтерге сүйенсек, жекеменшік балабақша қызметкерлерінің жартысына жуығының педагогикалық білімі жоқ.

Мәслихат хатшысы көтерген келесі мәселелер: балабақшалардың атаулары, балабақшаларды безендіруде бірыңғай тәсілдің жоқтығы, мемлекеттік балабақшаға кезекте ашықтықтың болмауы мәселесі. Басқарма ата-аналар тарапынан сұрақтар туындамас үшін, кезектілік мәселесі төңірегіндегі жағдайды ушықтырмас үшін ашықтық тетігін әзірлеуге қатысты жұмыстар жүргізуі керек.

Екі жастан бастап балаларды балабақшаларға қабылдау мәселесі қашан шешіледі, неге халық басқарма тарапынан мұндай қадамдар туралы білмейді. Бұл ақпарат әлеуметтік желілер, сайттар арқылы жариялануы керек. Екі жыл ішінде балабақшалардың материалдық-техникалық жағдайы едәуір нашарлады, өйткені жөндеу, жиһазды, төсек-орындарды жаңарту және т.б. мәселелер уақытында шешілмейді. Жекеменшік бақшалар қызметкерлерінің жалақысы туралы мәселе өткір болып тұр, келісімшарттарға өткен күнмен қол қойылады. Бұл мәселелер неге байланысты, егер мәселе кадрлармен болса, жалақыны кешіктірмеу үшін, келісімшарт негізінде қосымша қызметкерлерді тарту арқылы неге шешпейді.

Ерлан Каналимов INDIGO жүйесі үмітті ақтамағанын атап өтті, оның жұмысын қамтамасыз етуге тиіс мамандар қайда. Бұл кімнің платформасы? Жекеменшік, мемлекеттік, ол қандай принцип бойынша жұмыс істейді. Халық жүйенің жұмысына риза емес, неге тұрғындардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын мемлекеттік платформа жоқ.

Мәслихат депутаттары мен мемлекеттік органдар мектептер бойынша үлкен жұмыс жүргізді, мектептерді қайда салу керек, профицит қайда, қай жерлерде қажеттілік бар деген мәселелерге талдау жүргізді, құрылысты бюджет есебінен немесе инвесторлардың көмегімен жоспарлау үшін балабақшалар бойынша да осындай жұмыс жүргізу қажет.

Мәслихат хатшысы меншік нысанына қарамастан балабақшалардың рейтингін енгізуді ұсынды: қай мекемеде тамақтану жақсы жолға қойылған, қауіпсіздік қамтамасыз етілген, қай балабақшада әдістемелік жұмыс үздік жүргізіледі; бұл қызметке жұртшылықты, білім беру жүйесінің кәсіподақтарын тарту керек, көрініс үшін емес, мектепке дейінгі мекемелерде қызмет көрсету деңгейін арттыру үшін, жұмыстағы жетістіктері үшін ұйымдарды ынталандыру сыйлықтарын ойластыру керек.

Депутат Ерлан Дакенов баяндамашыға мамандар қажеттілігі туралы сұрақ қойды, мектепке дейінгі білім беру жүйесінде қазір мамандар жетіспейді, осыған орай қажетті мамандарды даярлайтын колледждермен байланыс орнатылды ма.

Депутат Гүлжамал Жапарова жартылай жертөледе орналасқан балабақшаларға қатысты мәселені көтерді. Оларды жартылай жертөлелерден шығару үшін қандай жұмыстар жүргізілуде. Тұрақты комиссияның талқылау тақырыбы - мектепке дейінгі тәрбие мен білім беруді дамыту перспективалары, бүгінгі таңда әлеуметтік тапсырыстың өзгергенін ескеру қажет, егер бұрын басымдық денсаулықты қорғау мен балаларға қарауға берілсе, қазір мектепте оқуға деген ынтаны арттыру бойынша талаптар қойылуда. Балабақшаларға бармайтын мектеп жасына дейінгі балалармен жұмыс істеу керек. Мектеп пен мектепке дейінгі стандарттар арасында келісілмегендік бар. Мектепке дейінгі және бастауыш мектепте оқыту өзара байланысты болуы керек. Мектеп бітірген балалар кәмелеттік аттестатын алады, кемелденуге жетеді, бірақ көбінесе олай емес. ЖОО-да мамандықты оқытуға басты көңіл бөлу қажет, алайда көп уақыт студенттерді тәрбиелеумен айналысуға тура келеді.

 Отырыс барысында жекеменшік балабақшаның басшысы Анар Нұрғалиева сөз сөйледі, ол жекеменшік балабақшалардың проблемалары туралы сөз қозғады, олар бос орындарды ұсынады және сонымен уақыт жоғалтады, қаржыландыру шамамен 15 күн ішінде қамтамасыз етілмейді.

Қазақстан үздіксіз білім беру қауымдастығы басшысының орынбасары ағымдағы жылға арналған мемлекеттік тапсырыс бюджетін қалыптастыру мәселесі жөнінде сөз сөйледі. Жыл сайын келісімшарттар жыл басынан жасалмайды, мерзімдер әрдайым кешіктіріледі, тиісінше қаржыландыру да кешіктіріледі. Ағымдағы жылы келісімшарт 4 айға жасалды, содан кейін ай сайын ұзартылды, сондықтан балабақшалар ғимаратты жалға алу төлемін уақытында төлеуге үлгермей жатады. Келісімшарттарды бір жылға жасасуды және ата-ана төлемін қайта қарауды сұраймыз, өйткені тамақтану бағасы өсіп келеді.

Көп сұрақтар фейсбук арқылы келіп түсті, егер баланың жасы келсе, бірақ балабақшада орын болмаса, ата-аналар не істеуі керек. Жаңа оқу жылының басынан бастап қандай оқыту жоспарланған, қашықтан немесе дәстүрлі?

Депутат Нұрлан Күпешов мектептерде дотация көбейе ме, жекеменшік балабақшаларды жан басына қаржыландыру мөлшерін кім анықтайды деген сұрақтар қойды.

Депутат Ләззат Разбекова-Төлеуханова басқарма бөлімінің бұрынғы басшысы ретінде мектепке дейінгі мекемелерде орын тапшылығы жоқ екенін мәлімдей алатынын айтты. Жекеменшік бақшаларда орын профициті бар. Тапшылық жағдайы жекеменшік балабақшаларындағы тәрбие мен оқыту сапасының төмендігінен қалыптасып отыр, тиісінше ата-аналар балаларын мемлекеттік балабақшаларға орналастыруға тырысады. Егер жекеменшік балабақшалар көрсететін қызметтердің сапасы көтерілсе, мәселе шешілетін болады.

ҚР БҒМ Білім және ғылым саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитетінің Нұр-Сұлтан қаласының Білім саласында сапаны қамтамасыз ету департаментінің басшысы Багымкул Куптлеуова елорданың білім беру мекемелерінің білім беру саласындағы заңнаманы орындауы туралы есеп берді.

Нұр-Сұлтан қаласының Білім саласында сапаны қамтамасыз ету департаменті өз құзыреті шеңберінде мектепке дейінгі ұйымдарда ҚР Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес және жеке және заңды тұлғалардың өтініштері негізінде, сондай-ақ адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға және жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің заңды мүдделеріне зиян келтіру туралы нақты фактілер бойынша мемлекеттік органдардың ұсынысымен мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады.

ҚР «Рұқсаттар және хабарламалар туралы» (46-б.), «Білім туралы» (57-1-Б.) Заңдарын іске асыру шеңберінде Департамент мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласындағы қызметті жүзеге асырудың басталғаны немесе тоқтатылғаны туралы хабарламаларды қабылдауды қадағалайды.

2020 жылы 59 өтініш келіп түскен, 2021 жылдың бірінші жартыжылдығында 53 өтініш келіп түсті, оның 5-і кері қайтарылып алынды, 10-ы бойынша жоспардан тыс тексерулер жүргізілді, 15-і қайта жолданды, 23-і бойынша түсініктеме берілді. 2020 жылы анықталған бұзушылықтар үшін білім беру ұйымдарына 305 580 теңге, 2021 жылы 280 АЕК - 816 760 теңге айыппұл салынды.

Жыл басынан бері 149 мектеп пен колледждің құжаттары қаралып, білім беру қызметімен айналысуға лицензия берілді.

Депутат Ләззат Разбекова-Төлеуханова баяндамашыға балабақша қызметкерлері арасында жүргізілген сауалнама нәтижелеріне қатысты сұрақ қойды, оған сәйкес педагогтердің 47%-ы басшылық тарапынан қысымға ұшырайды, 54%-ы сауықтыруға арналған қаражат алмайды.

Депутат Нұрдәулет Оразханов Департаменттің ата-аналар комитеттерімен, әдеп жөніндегі кеңестермен өзара әрекеттестігіне қатысты мәселені көтерді және осы бағыттағы жұмысты жандандыру қажет екенін атап өтті.

Отырыс жұмысын қорытындылай келе, тұрақты комиссияның төрайымы Алтыншаш Табулдина қалалық білім басқармасының басшысына ата-аналар тура түпкі деректемеден ақпарат алып отыруы үшін сайтқа, әлеуметтік желілерге балабақшаға қалай жолдама алу керектігі, балабақшаға орналасуда кім басымдыққа ие болатыны туралы ақпаратты орналастыруды, сондай-ақ фейсбук арқылы тұрғындардан келіп түскен сұрақтарға жауап беріп отыруды ұсынды.