Тұрақты комиссияның кезекті сессиядағы негізгі мәселені талқылау жөніндегі отырысы

Қалалық мәслихатта Алтыншаш Табулдинаның төрайымдық етуімен ZOOM сервисінің бейнеконференцбайланыс платформасында тұрақты комиссияның әлеуметтік-мәдени даму мәселелері жөніндегі отырысы өтті.

Тұрақты комиссияның отырысы барысында мәслихаттың кезекті сессиясының «Нұр-Сұлтан қаласында отбасына тәрбиелеуге (асырап алуға, қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа, патронатқа) берілген жетім балалардың, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты қамтамасыз ету» турасындағы негізгі мәселесі талқыланды.

Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтарын қорғау жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі шаралар туралы мәселені талқылау үшін мәслихатқа жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтарын қорғау саласында жұмыс істейтін мемлекеттік органдардың, балалар мекемелерінің, қоғамдық ұйымдардың басшылары шақырылды.

Алтыншы шақырылымдағы мәслихат депутаты, «Қазақ Қызы» ҚБ төрайымы Қарақат Әбден сөз сөйлеп, жетім балалардың құқықтарын қамтамасыз ету ісінің сабақтастығы үшін депутаттарға алғыс білдірді. Ол объективті себептерге байланысты балалардың бұл санаты ең осал болып қала беретіні туралы айтты. Заңнамаға сәйкес, бұл санат тұрғын үймен қамтамасыз етуге басым құқыққа ие. Пайдалануға берілген тұрғын үйдің кемінде 20% бөлігі жетім балаларға берілуі тиіс. Ол елордада саны 200 шамасындағы жетім балаларға тексеру жүргізуді, Ақтөбе облысының тәжірибесін зерделеуді, онда әрбір балаға бизнес-құрылым бекітілгенін, тұрғын үймен қамтамасыз етуге, жұмысқа орналасуға қатысты барлық мәселелер бойынша тегін консультациялар өткізуді ұсынды.

SOS Астана балалар ауылының директоры Зәуреш Арыстанова сөз сөйлеп, депутаттар мен іс-шараға қатысушыларды ұйым жұмысындағы басымдықтар туралы хабардар етті. Біріншіден, бұл балаларды анасы тәрбиелеуші болып табылатын дәстүрлі отбасына және SOS отбасылық жұптарға беру. Отбасылардың жалпы санының 40% бөлігі отбасылық жұптар. Қазіргі уақытта Корпоративтік қор Самал шағын ауданында орналасқан пәтерді бөлді, онда өзінің және асырап алған балаларын тәрбиелеп отырған отбасылық жұп тұрып жатыр. Бұл тәжірибе өте тиімді болды, отбасында асырап алынған балалар есейіп, олар тағы басқа балаларды қабылдады.

Балалар ауылының тәрбиеленуші балалары 9 қалалық мектепте оқиды. Асырап алушы отбасында балалар үшін қоғамға әлеуметтену мүмкіндігі көбірек. Мұндай балалардың арасында интернаттық мекемелердің тәрбиеленушілеріне тән қаңғыбастық фактілері жоқ.

З. Арыстанова балаларды асырап алушы отбасыларға беру мүмкіндігін кеңейту үшін қаланың коммуналдық тұрғын үй қорынан жылына кем дегенде 1, 2 пәтер бөлуді ұсынды. Балалар ауылының тәрбиеленушілерін тұрғын үйге тіркеу және кезекке қою проблемалық мәселелер болып қала береді. Мәселен, ата-аналарында құжаттардың болмауына байланысты ауыл қызметкерлерінің 14 жасқа дейін тіркеуге мүмкіндігі жоқ.

Соңғы уақытта мүмкіндігі шектеулі балалар санының арту үрдісі байқалады. Балалар қант диабетімен, күрделі артритпен ауырады, емханалар тұрғылықты жерінің өзгеруіне байланысты дәрі-дәрмек бөлуге әрдайым дайын бола бермейді. Дәрі-дәрмектердің қозғалысы мәселесін шешу қажет. SOS балалар ауылы - жеке ұйым, бірақ онда мемлекеттік балалар тәрбиеленуде.

Қала әкімдігінің Өмірлік қиын жағдайда жүрген балаларды қолдау орталығындағы балалар SOS Балалар ауылына жоспарлы түрде ауыстырылады. Бүгінгі таңда Балалар ауылына 40 бала көшірілді.

Нұр-Сұлтан қаласының әкімдігі, «SOS Қазақстанның балалар ауылдары» корпоративтік қоры, ҚР БҒМ Балалардың құқықтарын қорғау комитеті, «Ана үйі» ҚҚ, өмірде қиын жағдайға тап болған балаларды қолдау орталығы арасында Ынтымақтастық туралы меморандум жасалды.

З. Арыстанова балалардың әлеуметтенуі мен бейімделуін жақсарту үшін  Балалар ауылының тәрбиеленушілеріне тұрғын үй бөлуді, балаларды тұрғын үйге тіркеу және кезекке қою жөніндегі заңнамадағы алшақтықты реттеуді, ерекше білім берілуіне қажеттілігі бар балаларға медициналық және білім беру қызметтерін кеңейтуді ұсынды.

Ол тәрбиеленушілерді әлеуметтендірудің екінші сатысы - Жасөспірімдер үйінде тұру екенін атап өтті. Түлектерді жұмысқа орналастыру, тұрғын үймен жеткіліксіз қамту айтарлықтай проблема болып табылады, мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс арқылы қорғаншылықтан шыққан жас адамдардың тәрбиеленушілерін мониторингтен кейінгі сүйемелдеу қажет.

Сондай-ақ, ол сатып алу құқығынсыз пәтер ала отырып, тәрбиеленушілер автоматты түрде қалыпты тұрғын үй кезегінен шығып қалады, жетім балалардың жақсы бейімделуін қамтамасыз ету үшін тұрғын үй түрлі тұрғын үй кешендерінде берілуі тиіс екенін атап өтті.

Отырыс барысында қалалық тұрғын үй және тұрғын үй инспекциясы басқармасы басшысының орынбасары Әнуар Саипов сөз сөйледі. Ол отырысқа қатысушыларға 2767 жетім баланың елордада тұрғын үй кезегінде тұрғанын хабарлады. Бүгінгі күні коммуналдық қордан тұрғын үй алуға жетім балалар үшін квота 30%-ға дейін ұлғайтылды, қазірдің өзінде 121 пәтер алынды.

Ә. Саипов сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын үй мәселесі шешілгенін атап өтті. Жаңа заң жобасы аясында азаматтар үшін үш жылдық міндетті тіркеу алынып тасталады.

Депутаттар түрлі себептермен жетім балаларды тіркеу мәселесін шешу үшін кезегін жоғалтқан балалардың саны бойынша шоғырландырылған анықтама дайындауды және осы мәселені шешу бойынша ұсыныс енгізуді ұсынды.

Сондай-ақ, депутаттар тұрғын үйдің жалпы санының кемінде 20% бөлігіне квота беру мәселесі бойынша түсініктеме беруді сұрады. Бұл пайыз қалай есептеледі, қандай тұрғын үй туралы сөз болып отыр, тұрақты комиссиялардың бірлескен отырысын өткізгенге дейін ақпарат дайындауды, жетім балаларға қажетті шығыстарға көтерме ақша деп аталатын шамамен 3 млн. теңгені тиімді пайдалану тетігін құру жөнінде ұсыныстар енгізуді сұрады. Қаражат Тұрғын үй құрылыс жинақ банкіне шотқа бағытталады. Жәрдемақы мен алимент жинақтары қаншалықты ұтымды қолданылады?

ҚР БҒМ Балалардың құқықтарын қорғау комитеті төрағасының орынбасары Дулат Жекебаев онлайн режимінде сөз сөйледі, ол Комитет өз уақытында жетім балаларға тұрғын үй алуға 20% квотаны бекіту туралы бастама көтергенін, бірақ бұл талап бірқатар өңірлерде орындалмайтынын айтты. Осы мүмкіндікті пайдаланып, ол депутаттарға тұрғын үй комиссиясының құрамында жұмыс істей отырып, жетім балалардың мүдделерін қорғауға өтініш білдірді.

Ол отырыс қатысушыларына ҚР ИИДМ жетім балаларды тұрғылықты немесе тіркелген жері бойынша тіркемеу ұсынылатын жаңа заң жобасын әзірлеу бойынша жұмыс істеп жатқанын хабарлады. Д. Жекебаев депутаттарға және қала жұртшылығының өкілдеріне заң жобасын әзірлеуге белсенді қатысуға, барлық қажетті өзгерістер мен толықтырулар енгізуге өтініш білдірді.

Депутаттар сөз сөйлеп, жетім балаларға қандай бағдарламалар шеңберінде тұрғын үй бөлінетінін айқындауды, жетім балаларға арналған тұрғын үй бойынша болжам дайындауды, азаматтардың осы санаты өкілдерінің есебіне қанша қойылғанын, жетім балаларды тұрғын үймен толық қамтамасыз ету үшін қанша уақыт қажет болатынын сұрады.

Депутаттар жетім балалардың мемлекеттік ұйымда жұмысынан айрылуына байланысты тұрғын үй алу мүмкіндігі төмендеуі мүмкін екенін атап өтті. Олар бала асырап алған жағдайда да мәртебесінің сақталуына байланысты, тұрғын үй мәселесін оңтайлы шешуді ұсынды.

Құжаттау мерзімін қысқарту бойынша заңнамаға өзгерістер енгізу бойынша ұсыныстар айтылды. Бұл мәселе ведомствоаралық сипатқа ие және мүдделі ұйымдар тобы өзара іс-қимыл жасағанда ғана шешілуі мүмкін. Мамандандырылған балалар үйінің қызметкерлері үшін тұрғын үй, олардың жалақысын көтеру, қазіргі уақытта үш ұйымның жанында ғана бар Асырап алушы ата-аналар мектептерінің санын ұлғайту мәселелері шешуді қажет етеді.

Тұрақты комиссия отырысының талқылауына шығарылған мәселелер қалалық мәслихаттың тұрақты комиссияларының бірлескен отырысында қаралатын болады.