Жастар арасында нашақорлықтың алдын алу

Қалалық мәслихатта Азамат Айтқожиннің төрағалығымен заңдылық, құқық тәртібі және қоғаммен жұмыс мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның отырысы өтті.

Отырыстың күн тәртібінде – «Жастар арасында нашақорлықтың алдын алуға бағытталған шаралар туралы» мәселе.

Полиция департаменті бастығының орынбасары Қуаныш Орынбеков өз сөзінің басында Мемлекет басшысының ұлт денсаулығын нығайтудың маңыздылығы туралы сөздерін келтірді. Жастар арасында нашақорлықтың алдын алу әсіресе өзекті болуда, өйткені ол өскелең ұрпақтың денсаулығына тікелей әсер етеді. Бастықтың орынбасары елордада есепте тұрған нашақорлар бойынша статистикалық деректерді келтірді. Ол бүгін қайтымсыз салдарға әкелетін синтетикалық препараттар алдыңғы қатарға шыққанын атап өтті. Спикердің пікірінше, мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдардың бірлескен күш-жігерімен ғана жастардың нашақорлықтың алдын алу жөніндегі міндеттерді шешуге болады. Алайда, «Астана – есірткісіз қала» бағдарламасының  92 тармағы 100% -ға іске асырылмаған, бүгінде 17 тармақ орындалмаған. Депутаттар нашақорлықтың алдын алу жөніндегі іс-шараларды қаржыландыруды қарастыруды ұсынғанына қарамастан, кейбір мемлекеттік органдар бұл ұсынысты орындамады. Түйткілді мәселелердің ішінде Орынбетов есірткі тұтынушылардың анық есебінің жоқтығын атап өтті. Ол бұл мәселені шешуге уәкілетті органның 2020 жылғы 25 қарашадағы бұйрығына өзгерістер енгізу жәрдемдесуі мүмкін деп есептейді, онда есепке қоюға өз еркімен келісім берген тұлғалар ғана есепке қойылуы мүмкін екендігі атап өтілді. Бүгінгі таңда үйде тәуелділікті, оның ішінде АИТВ/ЖИТС-ті анықтау бойынша тестілеу өткізу мүмкіндігі бар. Көңіл көтеру мекемелерінде белсенді түрде жүзеге асырылатын «еліткіш газд» - азот оксидін сату үшін заңнамада жауапкершіліктің болмауы үлкен проблема болып табылады. 5-9 сыныптарда вариативті курс енгізілмеген. Басқарма штатына IT-мамандарын енгізу қажет. Қалада тыйым салынған заттардың құрамына талдау жүргізуге арналған екі хроматограф бар, олардың біреуі тозуға байланысты жиі жұмыс істемейді.

Қоғамдық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Әлия Рүстемова мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдардың өкілдері кіретін ведомствоаралық штаб құрылғанын айтты.  Ол есепте 967 адам тұрғанын атап өтті. Жасырындықтың болмауы құқықтардың шектелуіне әкеледі, сондықтан статистикаға тек динамикалық бақылаудағы адамдар кіреді. Қала бойынша жасырындықты сақтағысы келетін адамдар жүгінетін 13 жеке медициналық мекеме бар. БАҚ-та халықтың хабардарлық деңгейін арттыруға бағытталған 2 мыңнан астам материал жарияланды. Рүстемова кешенді жоспарды орындау тиісті деңгейде жүргізілмейтінін, мемлекеттік органдардың атқарушылық тәртібі төмен екенін атап өтті. Бірқатар тармақтар бойынша толық орындалмағаны анықталды.

Самат Ибраев – жастар саясаты мәселелері басқармасының басшысы «Астана – есірткісіз қала» бағдарламасын орындау бойынша басқарма жүргізіп жатқан шаралар туралы баяндады. Ақпараттық-түсіндіру тобы, қалалық еріктілер клубы құрылды, оның мүшелері рейдтерге қатысады, тренингтер, есірткі жарнамаларын бояп тастау бойынша акциялар өткізілуде. Алдын алу мәселелері бойынша кездесулер өткізілуде, кешенді зерттеу, қайырымдылық акциясы, есірткіге қарсы акция, Халықаралық нашақорлыққа қарсы күрес күніне орайластырылған веложарыс, «Тәуелділікті спортқа айырбаста» акциясы және т. б. өткізілді. Басқарма басшысының пікірінше, ең тиімді әдістер – Telegram арналарын бұғаттау, әртүрлі мессенджерлерде бейнеконтент жасау. Студенттермен жұмыс әрдайым тиімді бола бермейді, өйткені ата-аналармен жұмыс қажет, негізінен есірткіні ауқатты отбасылардан шыққан балалар сатып ала алады. Жастардың жұмысқа орналасу проблемалары жастардың дроппер болып жұмыс істеуге баруына әкелуі мүмкін.

Білім басқармасының басшысы Қасымхан Сенғазыевтің айтуынша, елордада 280 мыңнан астам бала оқитын 188 мектеп, жалпы контингенті 36 300 студент болатын 32 колледж бар. ПД есебінде бір кәмелетке толмаған адам бар.  Білім басқармасының басшысы жоспар тармақтарын орындау мақсатында өткізілетін іс-шараларды тізімдеді. «Жаһандық құзыреттілік» вариативтік курсын енгізу бойынша тармақты орындамау себебі білім министрлігінің курс бағдарламасына өзгерістер енгізу болып табылады, қазір барлық мектептер оқулықтармен қамтамасыз етілген.          

Бұдан әрі спорт басқармасының басшысы Василий Левит, ішкі саясат басқармасы басшысының орынбасары Ләззат Құсайынова сөз сөйлеп, жастар арасында нашақорлықтың алдын алу бойынша басқармалардың қабылдаған шаралары туралы хабардар етті.

Мәслихат төрағасы Ерлан Каналимов көптеген алдын алу, профилактикалық шаралар қабылданып жатқанын, бірақ қылмыстардың өсуі байқалатынын айтты. Үш жыл ішінде 6-шы бірлескен отырыс өткізілуде. Ол барлық қаулыларды зерделеуді және қабылданған шаралардың тиімділігі тұрғысынан талдау дайындауды сұрады. Мәслихат төрағасы  келесі мысалды келтірді, «Динамо» қоғамының қызметкерлері қолайсыз отбасылардан шыққан балаларға қамқорлық жасады. Каналимовтың пікірінше, бұл оң тәжірибені қабылдауға тұрарлық. Барлық спорт нысандары ең алдымен осындай балалармен айналысуы керек. Мемлекеттік органдар енгізген барлық бастамаларды мәслихат төрағасы талдауды және Парламентке ұсыныстар енгізуді сұрады. Ведомстволық бұйрыққа өзгерістер енгізу қысқа мерзімде шешілуі тиіс. Каналимовтың пікірінше, әлеуметтік желілердегі профилактикалық жұмыс нашар жүріп жатыр, жағдай өзгермейді. Жастарға түсінікті тілде сөйлеу үшін танымал блогерлерді, мобилографтарды тарту керек. Жастардың денсаулығына тигізетін зардаптарын көрсету, осындай бейнелерді жергілікті чаттарда, мемлекеттік органдардың сайттарында көрсету қажет. Әдістерді өзгерту керек, өйткені есірткіні таратумен айналысатындардың әдістері өзгерді.

Тұрақты комиссияның төрағасы Азамат Айтқожин басқарма басшыларына жоспардың 17 тармағын орындамау жөнінде жүгінді. Ол радио ресурсын пайдалануды көптен бері ұсынғанын атап өтті.

Депутат Алтыншаш Табулдина ішкі саясат басқармасының қыздарды адам папилломавирусына қарсы жоспарлы вакциналау барысында тестілеу өткізу туралы ұсынысына сын айтты. Депутаттың пікірінше, мәслихатта мұндай нәрселер туралы мәлімдеу үшін байыпты дайындалу керек. Осыған байланысты ол қандай тестілеуді өткізгісі келетіні туралы ақпарат сұрады. Депутат қаржыландыру қажет болатын тармақтар бойынша талдау жүргізу қажет деп санайды.

Депутат Динара Байсеркина ПД басшысының орынбасары ұсынысын қолдап сөз сөйледі. Оның айтуынша, медициналық мекемеде нашақорлықпен ауыратын науқас әйелін ұрып-соққан, ал Заңның жетілмегендігіне байланысты полиция қызметкері ештеңе істей алмайды.

Депутат Асқар Смағұлов есепте 900 адам тұрғаны туралы деректер ақылға қонымсыз деп санайды. Қалада нашақорларды емдейтін көптеген жеке клиникалар бар. Ол қаладағы мәселенің ауқымын түсіну үшін осы клиникаларды аралауды ұсынды. Егер қателік 10-15% болса да, масштаб мүлдем басқа.

Тұрақты комиссияның төрағасы Азамат Айтқожин отырысты қорытындылай келе, сараптама мәселесі бірнеше жыл бойы шешіліп жатқанын айтты. Елордада талдау жүргізу үшін жабдықтар жетіспейді, әсіресе олардың біреуі өте тозған. Айтқожин мәселенің маңыздылығын ескере отырып, барлық мемлекеттік органдарды шақыра отырып, жоспар тармақтарын орындау бойынша тұрақты негізде кездесулер өткізуді ұсынды.